ZOHRE-AZ WEBLOGINA XOS GELIBSINIZ !

Thursday, March 17, 2005

میللی حرکت 1383 نجی ایلینده

میللی حرکت 1383 نجی ایلده

ایللر بوندان اونجه دن زامان طلب لری اوزوندن یارانمیش آذربایجانین میللی حرکتی دیگر بیر ایلی باشدان سووب و البته کی چئشیدلی تجربه لر و اوغورلار قازاناراق یئنی بیر ایله آیاق باسیر . بو حرکت جانلی و گورکملی بیر حرکت اولاراق ؛ گئچمیش بیر ایل عرضینده چوخلو آذربایجانلی لاری اوزیله یولداش ائده رک ؛ چوخلو دا یئنی طلب لر و پروسه لر یاراتمیش دیر . داها یاخشی سی میللی حرکت دورومونو ؛ گئچمیش ایلده بیر یاشیل بوغدا زمی سی کیمی تصور ائده ک . بو زمی داها تر – تله سیک سپله نن دنه لر ؛ واختلی – واخت سیز وئریله ن سولار ؛ زامانی چاتمادان بیچیله ن حاصیل اوزوندن یوخ ؛ بلکه داها دقت لی و داها دوغرو بیر زمی کیمی بسلنمیش . دنه لر سپیلمه دن اونجه یئر هامارلانیب ؛ داشی – چانقیری آیریلیب ؛ و اونا گوره ده بو زمی ده بیته ن بوغدالار بیر سویه ده و بیر بوی دا گورونور . دوغرودور ! میللی حرکت ؛ ده رین اسلوب لار قراریندا « عمودی» حال دا یوخ « افقی » حال دا گئنیش له نیب و بویوموشدور . مین لر بلکه میلیون لار آذربایجانلی بو حرکته بیر میلیت چی و آذربایجانچی کیمی قوشولماق لاری همین گئنیش لیک اوزوندن دیر . بو گون هر بیر شهرده و کندده بئله ؛ میلیت چی لیک مفکوره سینی خالق ایچینده آیدین جا گورمه ک اولور . بو مفکوره آشیری ناسیونالیسم اساس لاریندا یوخ ؛ عکسینه اوز کیملیک لرینی دوغرو دوشونمک اساسیندا یارانمیش دیر . اوز کولتورونه – تاریخینه – مدنیتینه – اقتصادیاتینا – و گله جه یینه مئیل گوستره ن آذربایجانلی لارین سایی گونو گوندن آرتماق دادیر . همین ماراق ؛ بیر ده رین بیرلییه امکان وئرمیشدی . دیگر طرف دن بو ماراق و بیر لیی نه سایاق گوسترمه ک سویه سی ها بئله ؛ دوغرو اکیله ن زمی نین دوغرو ثمری کیمی اولموشدو .
اون لار ده رگی گئچمیش ایلده یئنی دوغولموش لار . تکرار یاییلان ده رگی لرین سایی بللی دئییل . یوزلر کیتاب – جزوه – نوت – ال به ال یایلمیشدیر . مین لر مقاله چئشیدلی قونولاردا یازیلیب و یایلمیش دیر . ضییق لره باخمایاراق ؛ یوزلر جمعیت ؛ توتاق شعر و ادبیات ایچون ؛ توتاق داغچی لیق ایچون ؛ و دیگر سئرالاردا یارانمیشدیر . یوزلر توپلانتی هر بیر شهرده و هر بیر نوقطه ده قورولموشدو . چئشیدلی مراسیم لر آپاریلمیش دیر . اون لار یئنی اینترنت سایت لاری – وبلاگ لار ... قورولموشدور . میلیون لار آذربایجانلی بیر تهر له بیر – بیریله ایلیشگی یارادیب ؛ دانیشیق لار آپارمیش لار . دوغروسو بوگون بو یاشیل زمی نین بوتالاری ؛ بئله اسه ن یئل دن ده سوزلرینی بیر بیرینه چاتدرماغا فایدالانیرلار !
ستارخان توره نی – 24 آوریل – صفر خان مراسیمی – خارابا کلیسا – بابک قالاسی – پوزوق دئییرمان مراسیمی – سرچشمه مسجیدی – شبستر توره نی – 21 آذر مراسیمی – مشروطه ایل دونومو – طغرل توره نی – آنا دیل گونو – قادین گونو – اویرنجی لر توپلومو – عین الی مراسیمی – آخیر چرشنبه مراسیمی _ اونلار عزیزلمه مراسیمی – اون لار موسیقی اجراسی – باشاریلی تیاتر لار – سئرگی لر.... و یوزلر دیگر بئله جانلی حرکت لر ؛ گئچمیش ایلده میللی حرکتین گوستری جی سی اولموشلار . سیاسی محبوس لار کمیته سی – مدافعه کمیته سی ( وکلای داوطلب در حمایت از فعالان ) – جمعیت توسعه آذربایجان .... وداها اونملی اوچ مالی یاردیم لار صاندیغی قورولماسی میللی حرکت ده بیر آتدیم حساب لانیرلار .
میللی حرکت هر بیر حرکت چی نی چرچیوه سینه آلدیغی حال دا ؛ آذربایجان دان کنار یاشایان آذربایجانلی لاری و خصوص اولکه دن اوزاق یاشایان آذربایجانلی لاری همین گئنیش لیک سویه سینده ایره لی گئتمه یه راضی ائتمیشدیر . گئچمیش ایلده خارج ده یاشایان حرکت چی لر داها دوغروسو آشیری و عقله سیغیشمایان ایش لر و سوزلردن اولدوق قده ر اوزاق گزمیش لر و عکسینه دوغرو و ثمرلی ایش لره قول قویموش لار . بیر نئچه خبر ارگانی قورماق دا – نئچه اینترنت سایتی یاراتماق دا – نئچه جمعیت قورماق دا و ایجری ده اولان حرکت چی لرله ایش بیرلیک یاراتماق دا هر بیر ایل دن ده یرلی اولموش لار .
آنجاق تاسف له هر بیر زمی ده اوت – آلاخ ؛ قورت – قوش ؛ اولار ؛ اینانیریق ! میللی حرکت نورمال اولاراق و چوخ یقین کی قصد اوزوندن ؛ چوخلو بو اوت – آلاخ لارا و قورت – قوش لارا توش دور ! « عمل » ده هئچ آمما « ادعا » ده یوز گله ن بئله کس لر ؛ زمی نین بو یاشیندان قوغولدوق لاری حال دا او باش دا « آفت » تورتمه یه جان آتیرلار . اونلار آتالار دئمیشکن [ قاریشقانین یوواسینا دامجی دوشنده هارای لار سئل گلدی قاچین ! ] هر نه یی اوز چیخارلاری قده ر عیارلاییرلار . بیر گون قهوه ده سوزلری بیریله ترس گلنده « هارای ! داد وبیداد ! حرکت دچار شکاف شده است ! » باغیریرلار ! ایکی گون « آری یوواسی » اولان « ایش یئرلرینه » خوره ک تاپمایاندا « هارای ! داد وبیداد ! حرکت دچار رکود شده است ! » باغیریرلار ! ....« بورون لارینین اوجوندان اوزاق یئری گوره بیلمه ین » بو کس لر دوغروسو بیر ائیله منم – منم دئییب لر کی آز قالسین اوزلری ده یاهالیب لار کی بیر کس دیلر !!!
آمما بونلار باخمایاراق میللی حرکت دوغرو بیر یول دا ؛ دوغرو آماج لار لا ؛ و اساس « آذربایجانین خئیرینه » ساری مقصدلرده ؛ میلیون لار حرکت چی واسطه سی له ایره لی گئتمه ک ده دیر . تامام انسان لاری سئوه ن آذربایجانلی و تامام انسان لارا آزاد یاشام حاققینا حورمت له یاناشان آذربایجانلی ؛ بو گون اوچ سوزه اینانیر : ده رین دوشونمه ک – دوغرو حرکت ائتمه ک – و دوزگون سونونج آلماق ! بو باره ده اونلارا« یار» اولانماساق دا باری« بار» اولمایاق !

زهره وفایی – تبریز
Zohre-az@yahoo.com

Friday, March 04, 2005

صنعت توریسم در چنگال لابی های افراطی

صنعت توریسم در چنگال لابی های افراطی

توریسم که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان بعنوان منبع در آمد ملی منظور می گردد و از این رهگذر چه بسیار کشورهایی که به رونق ویزه ای رسیده اند ؛ متاسفانه در کشور ما هنوز جایگاه منطقه ای خود را نیافته است و این سهل انگاری در حالی صورت می پذیرد که کشور ما دارای غنی ترین منابع توریسم می باشد . البته اگر قیاس از کشورهای دیگر را در این مورد داریم به این یقین است که آنها بر مقدمات کار جذب توریست واقف هستند و جذب را تنها با شعار و بوروکراسی های اداری امکان پذیر نمی بینند . در واقع صنعت توریسم بیلان کار یک دولت مستقل است که به معرض دید جهانیان می گذارد .
اما کاستی هایی که در کشور در این خصوص دیده می شود نه تنها از ناحیه مقدمات کار است بلکه موخرات نیز گرفتار برنامه هایی است که از سوی لابی های افراطی و نفوذی در دستگاه های ذیربط در صنعت توریسم تزریق میشود . صنعت گردشگری جاری در داخل کشور متاسفانه در وحله اول با ظاهر سازی و عمدتا ریاکاری در خصوص مسائل مذهبی به نمایش در می آید . واگذاری این صنعت به بخش های خصوصی که همواره نگران پروانه های کار خویش هستند ؛ مسئله را نا خود آگاه به سوی تظاهر های اخلاقی و فسادهای اقتصادی و مالی سوق می دهد . اعلانات کلیشه ای – مسیر های محدود و مشخص – شعارهای تکراری همه نشان از کانالیزه شدن این صنعت از سوی یک مرکز واحد و در عین حال نه چندان مستقل است . البته این ظاهر امر می باشد چرا که در روال کار هیچیک از مسائل فوق رعایت نمی شود و اصل کار بر رضایتمندی مشتری بر میگردد . و این دوگانگی تا آنجا پیش می رود که مقدس ترین اعمال دینی هم در ردیف لاتاری و قمار در می آید و هر روز شاهد سفر حج به عنوان جایزه هایی از سوی بانک های اسلامی « !!» از سوی شرکت های خصوصی و حتی برای مصرف کنندگان رب و گوجه فرنگی هم هستیم !! عدم ارائه نظر کارشناسانه در این مورد کاملا محرز است چراکه حج و زیارت دارای شرایط خاص و قواعد ویزه ای است که در هیچیک از این جوایز در نمی کنجد . تور های زیارتی داخل کشور اگر چه سابقا مختص مشهد مقدس بود اما امروزه مراکز متعدد دیگری هم به این تورها اضافه گردیده است که برای بدعت گذاری بسیار مناسب و مساعد می نماید . تورهای زیارتی خارج ازکشور نیز تابع سیاست ثابتی نیست و نظریه های کارشناسانه در این موارد هم خالی از نظرهای ویزه نمی باشد .
البته آنچه که در این بلبشویی بازار توریسم بیش از همه باعث دل آزاری است علاوه بر دوگانگی فوق الذکر ؛ چندگانگی دیگری است که به یقین از سوی لابی های افراطی چون پان فارسیسم ها بر این صنعت تحمیل می گردد . گشت و گذار در اصفهان و شیراز اگر چه از وظایف هر ایرانی به شمار می رود و باید که هر ایرانی در طول عمر حتما چندین بار از آثار باستانی این شهر ها دیدن نماید ؛ اما نام شهرهایی چون تبریز – ارومیه – اردبیل – زنجان ... در میان این تورها اصلا به چشم نمی خورد ! هیچ بانک و هیچ موسسه ای برای دیدار از این منطقه جایزه ای نمی دهد . و هیچ دانشگاهی به اجبار دانشجویانش را برای دیدار از این منطقه راهی نمی کند ! کیش و دوبی دو منطقه امن توریستی ( !! ) چنان تبلیغ می گردند و چنان راههای سفر به آن مناطق سهل و آسان می نماید که عنقریبا خانواده ها تعطیلات آخر هفته را در آنجا ها بگذرانند ! باز گذاشتن دست سرمایه داران خارجی بی هیچ ملاحظه سیاسی و اخلاقی و دینی ؛ برای سرمایه گذاری در مناطق مورد تایید این لابی ها روز به روز بر اقتصاد منطقه های مورد بحث می افزاید و کسی هم نگران شیوع بیماری ایدز و انحرافات اخلاقی در آن مناطق نیست ! اما عبور از مرزهای شمالی و سکونت بیست و چهار ساعته در نخجوان ؛ باعث و بانی تمامی انحرافات اخلاقی است چنانکه در هر کیلومتری از این جاده های مرتبط ؛ پیامهای هشدار دهنده ایدز و دیگر امراض به چشم می خورد !
جستجوی زجر آور و توهین آمیز مسافرانی که از این راهها تردد می نمایند ؛ آنهم نه یک بار و دوبار ؛ گاه تا ده بار ؛ هر مسافری را از صرافت تکرار سفر باز می دارد . ایست های متعدد بازرسی که اغلب مسافران را به چشم قاچاقچی و خلاف کار و... چه و چه می انگارد ؛ تنها این ذهنیت را در فرد می آفریند که : آیا واقعا ما در یک کشور واحد و تحت قوانین واحدی زندگی می کنیم ؟ اگر اینگونه است تعداد هتلهای اصفهان و تبریز را مقایسه نمایید . تعداد پارک های شیراز و ارومیه را مقایسه نمایید . تعداد مراکز تفریحی کیش و اردبیل را مقایسه نمایید . آمار توریستهای زنجان و کرمان را مقایسه نمایید..... و یک بار در ساعت دوازده شب وارد پارس آباد مغان شوید و بدنبال تاسیسات مسافری و رفاهی باشید.... آنگاه در می یابید که صنعت توریسم ما گرفتار چنگال لابی هایی افراطی است . که این افراطی گری خود را مستقیما به اقتصاد جامعه سمپاشی می نمایند و ذهنیت بسیار سنگینی را در میان ساکنین منطقه بوجود می آورند. برای ثبوت این ادعا به مسافرت های نوروزی امسال عنایت نمایید.
زهره وفایی
www.zohre-az.blogspot.com

zohre_az@yahoo.com

Tuesday, March 01, 2005

باشی بلالی خوی

باشی بلالی خوی

گونش ایلی 1278 نجی ایلین قیش فصلینده تبریز شهری عین الدوله اردوسو حاجی صمد خان شجاع الدوله اردوسو و رحیم خان چلبیانلو اردوسو ساریسیندان مطلق حصر ده ایدی . اونلارین مقصدی تبریزده دایانان مشروطه مجاهدلرین سیندیرماق ایدی . بو حصر داوام ائدرکن 1288 ایلک گونلرینده انگلیس و روس ائلچی لری محمد علی شاها گئدیب و اوندان ایسته ییرلر آلتی گون عرضینده تبریز یوللارین آچسین . محمد علی شاه بونا چاره { روس اردوسو تبریزه داخل اولسون} دئدی ! بوندان بئله کی بو ایکی دولت ائلچی لره تبریز مجاهد لریله گوروشوب و اونلاری محاربه ترکینه راضی ائتمیش دیلر ؛ یئنه 7 اردیبهشت 1288 ده جولفا سرحددیندن روس اردوسو اولکه یه داخل اولدو. دوققوزونجو گون تبریزه چاتدیلار . بئله لیک له روس اردوسو 9 ایل تامام آذربایجان توپراق لارینی آیاغی آلتینا آلدی و باشاردیغی قده ر جنایت لر توره تدی .
1290 سون گونلرینده روس دولتی ایران حاکمیتدن شوستر ؛ آمریکالی مستشارین اولکه دن چیخماسینی طلب ائتدی . پارلمنت بونا سس وئرمه دی . روس قوشونو یئنی دن آذربایجانا یورودو . 20 دی 1290 دا ؛ روس لار تبریزی اله آلیب و ثقه الاسلام و دیگر 9 مجاهدلری دارا آسدیلار . عادی شخص لرین حالی بللی ایدی . روس لار حاجی صمد خان شجاع الدوله نی تبریزه گئتیریب والی ائتدیلر . مین لر انسان اونون الی له هلاکته چاتدیلار .
بئله بیر گون لرده قدرت الملک آدلی بیریسی حاجی صمد ساریسیندان خوی حاکیم لیینه گلدی . داها سونرا حیدرخان امیر تومان و سونرا نمو خان ایلخانی و سونرا امیر امجد آدلی بیریسی خوی والی سی اولدولار . روس لار هئچ بیرینی بئینمه دن سالار حسنعلی خان اواجقی نی والی ائتدیلر . اوندان علاوه حاجی حسن تاجر باشی روس لارین [ آگنتی ] آدلانارکن یاخشی خدمت لر ائدیردی !! اونون سوزونه گوره همین ایلین 8 آبان دا 150 روس قزاقی پرابرازنسکی باشچی لیق ایله خوی شهرینه داخل اولدولار .داها سونرا توپخاناسی خویا گلدی و نهایت 1700 قزاق خوی دا یئرلشدی . سالار خان همایون ایش دن کنار اولدو و یئرینه اعتمادالدوله { حضرت اشرف } گلدی . او مطلق روس لارین نوکری سانیلیردی . میر اسدالله قاراعینی و ایکی اوغلو میر آقا و میر هدایت آدلیم مجاهد لر اونون امری له هلاکته چاتدیلار .
خوی بو دهشتلی گون لری سووارکن ؛ روس و عثمانلی بیر بیرینه قارشی دایانیب و بیرینجی دونیا محلربه سینه حاضیرلانیردیلار . روس لار خوی شهرینی اوزلرینه مرکز ائدرکن زنرال نظر بیگف آدلی باش ناظری بو شهرده یاشاییب و امریه لر بورادان گئدیردی . خوی اهالی سی نین یاشامی روس کنسولو و حاجی حسن تاجر باشی الی له اداره اولونوردو ! ایلک پارلمنت 13 آذر 1293 ده قورولاندا خوی بو پارلمنت ده نوماینده سیز ایدی .نه دن کی روس لار سئچگی یه ایذین وئرمه میش لر ! دیگر طرف دن خوی شهرینده بیر یتیم خانا قورولموشدو . اونون باشچی سی بیر آلمانیالی شونمن آدیندا ایدی . شونمن یتیم خانا آدینا خوی دا حربی مرکزلر بر پا ائدیردی . و داها آرتیق بو آرادا خوی اهالی سینه اذیت وئره ن عثمانلی توپراقیندان قاچان ارمنی لر و جیلولار اولوردولار . اونلار البته روسیه مقصدینه عثمانلی نی ترک ائتمیش لر آمما خوی و سلماس دا قالمیش لار . روس لارسا بو قاچقین لاری ایسته دیک لری یئرلرده یئرلشدیریب و او یئرلرین اصیل مالیک لرینی یوردوندان قوغوب و یا هلاک ائدیردیلر . 1915 ده روس و انگلیس آراسیندا ایران اولکه سینین بولونمه مقاوله سی باغلاندی و روس اردوسو شمالغرب یئرلرین تامام الینه آلدی و بو یئرلره < یئنی قافقاز > آدینی قویدو . روس بایراغی و روس ماناتی هر یئرده گورونوردو .
3 مارس 1918 ده روس – آلمان صلح مقاوله سی باغلاندی . بو مقاوله ده ایران اولکه سیند ن خارجی قوه لرین [ عثمانلی و روس ] چیخماسی طلب اولونردو . روس قوه لری 24 زانویه 1918 ده ایران دان چیخماغا باشلادیلار . آنجاق خوی شهری یول اوستونده اولدوغونا گوره ؛ روس قزاق لاری آزار و اذیتیندن هر نه لر باشینا گلدی . 14 آذر 1296 دا خوی بازاری غارت اولاندان سونرا اودا چکیلدی { 15 تیر 1296 دا اورمو بازاری ارمنی لر و روس لار الی له اودا چکیلمیشدی . } چارسو – خیابان دروازاسی – حاجی امیر تومان بندری – ایپکچی بازار – خرازی بازار – سراج بازار – پای قاپان – دوز مئیدانی – دباغ خانا – چیت سازلار کروانسرایی – شهانق کندی – محله کندی – پولیس خانا – سعید آباد – نوایی کندی – حاشیه رود کندی – خاتوان کورپوسو...... تامام یانیب و غارت اولدولار . مین لر اهالی هلاکته چاتدیلار . نهایت 1297 نجی ایلین آرالیق لاریندا روس اردوسو خوی دان گئتدی بیر حال دا کی مین لر خویلو باهالیق لا - قتلیق لا و تیفوس خسته لی له ال به یاخا قالمیش لار !
آنجاق روس لارین گئتمه سی خوی دا بیر ائیله ده دئیشیک لیک یاراتمادی . نه دن کی بو اولکه نین فلاکت لری گونلری قورتولان دئییلدی . آلمان – انگلیس – ایتالیا – آمریکا – فرانسا – روس – عثمانلی – ارمنی لر – جیلولار – کوردلر ... هر بیری بیر طرف دن بو باش سیز اولکه یه مالیک اولماغا چالیشیردیلار . انگلیس دولتی آلمان اردوسونا قارشی چیخماق ایچون اورمو و سلماس دا یاشایان ارمنی لری سیلاح لاندیرماغا باشلادی . مارشیمون جیلولار لیدری اونلاری محاربه یه چاغیریب و بو یول دا هر بیر کیمسه نی اولدورمه یه فخر ائدیردی ! اونلارین حربی مارش لاری :
بیز داغلار باشیندا اوره ک دولو نفرت له محاربه یه گئدیریک
بیزیم اوره ک لریمیز موصل گوروشونه تله سیر
گوزه ل نینوا شهری بیزی چاغیریر
بیز محاربه یه لیدر آدی له – مارشیمون آدی لی – گئدیریک !
آمما محاربه لرده عثمانلی لاردان چوخلو ضربه لر گوروب و قاییدارکن – اورمو – سلماس و خوی اهالی سینی عثمانلی لار یئرینه توتوب و هلاک ائدیردیلر !! روس اردوسو بو باره ده اونلارا یاخشی بیر یاردیم ایدی . مارشیمون دان علاوه آقا پطروس آدیندا بیر جیلو ؛ آسوری لر نوماینده سی کیمی لوزان کنفراسیندا اشتراک ائدیب و سلماس – اورمو و سویوق بولاغی بیر مستقل جیلو اولکه سی قورماق ایچون ایسته دی .
1296 اسفند آییندا اورمو شهری ارمنی – جیلو وروس لار الی له آلیندی . داها سونرا مارشیمون سلماس شهرین آلماغا گلدی . سمیتقو او گونلرده کوهنه شهرده اوزونه بیر شاهلیق قورموشدو ! او مارشیمونو اوزیله بیر گه لییه چاغیردی . مارشیمون اونون لا دانیشیقا گئتدی . آمما سمیتقو اونو و 99 دیگر جیلونو گوروش ائوینده هلاکته یئتیردی . جیلولارسا آجیقدان و انتقام ایچون اورمو اهالی سیندان 15000 نفر اولدوردولر ! بو قرقین اوچ گون داوام ائتدی . آقا پطروس چهریق ماحالینا هجوم ائتدی . هر بیر کس بو آرادا اولومه محکوم ایدی . سمیتقو 700 سیلاح لی کورد ایله خوی شهرینه قاچدی . کوهنه شهر آلینیب و اودا چکیلدی . سلماس تسلیم اولدو . خوی شهرینده هر بیر کیمسه جیلولارا قارشی لیق گوسترمه یه حاضیرلیک گوروردو . بو حال دا مین لر وان ارمنی سی خوی شهرینه داخل اولوب و سمیتقو قوه لری له اوز به اوز اولدولار . سمیتقو اونلاری اسیر توتوب خوی شهرینه گوندریردی . خوی اهالی سی اسیرلری ائولرینده گیزله دیب و یا گیزلی جه یزدکان و یا بابکان ارمنی لرینه یئتیریردیلر . سمیتقو قرقینا داوام ائدرکن آقا پطروس دیگر طرف دن خوی اردوسونا هجوم گئتیردی . سلماس دان و دیلمقان دان و دیگر کند لردن قاچقین دوشه ن یئرلی اهالی لرده 4000 کس خوی دا یاشاییردی . کوردلر تامام سیلاح لی اولاراق هر بیر ائوه هجوم آپاریب و { سیز ائوینیزده ارمنی گیزلتمیسیز } دئییب و ائولری غارت ائدیردیلر و ارمنی تاپیلان ائوی اهالی سی له بیرگه اودا چکیردیلر . نهایت سمیتقو 500 وقر بوغدا و 7000 تومن پول آلیب و خویو ترک ائتدی .
اردیبهشت 1297 ده عثمانلی اردوسو خوی شهرینه داخل اولدو و 28 خرداد دا سلماس شهرین پطروس الیندن آلدی . داها سونرا خوی دا قالیب و اورمونو ارمنی لر الیندن آلماغا یول بولدولار . بو حال دا آندرانیک آدلی بیر اردو باشچی سی 5000 روس و ارمنی سیلاح لی سی له ایروان دان خویا ساری گلدی . خوی اهالی سی { بو روس – عثمانلی محاربه سی دیر . بیز نه ائده ک ؟ } دئییب و چاشقین قالمیش لار . دیگر طرف دن اورمو و سلماسین دهشت لی حالی بونلاری مدافعه یه مجبور ائدیردی . آندرانیک اردوسو خوی شهرین حصره سالدی و اوچ گون تامام دویوش داوام ائتدی . دورونجو گون احسان پاشا اردوسو یئتیردی و آندرانیک سرحده ساری قاچماغا باشلادی . آنجاق خوی شهرینده قاچقین لار پروبلمی – قتلیق – باهالیق – تیفوس و تیفوئید خسته لیی هئله داوام ائدیردی . 2/3 خوی اهالی سی بو ایل ده وفات ائتدیلر . و ایندی سه عثمانلی اردوسو بو شهرده یئنی بیر پروبلمه چئوریلمیش دی . نهایت 1298 ده عثمانلی اردوسو آذربایجانی ترک ائتمه یه باشلاردی . اونلار گئدندن سونرا آذربایجان والی سی تبریزده اولان ارمنی لر خلیفه لیک شکایتی اوزوندن 60 نفر خوی آغ ساققال لاریندان توتوب تبریزه آپاردی . بیچاره خویلو لار ارمنی لری گیزلتمه و قورتارما جزالارینی بئله آلدیلار ! دیگر طرف دن روس و ارمنی اردولاری ؛ نخجوان دان عثمانلی اردو چیخماق همین اورادا اولان مسلمان لاری قوغوب و اونلار بیر باش خوی شهرینه پناه گئتیردیلر . اون ایکی ایل مدامی حال دا محاربه ده یاشایان خوی بو دونه یئنه سمیتقو ایله راست لاشدی .
1297 دن 1301 کیمی سوره ن بو دهشت لی گونلر آمریکا – انگلیس – روس حمایه سینده اولان سمیتقو الی له اوز وئریردی . اردیبهشت 1298 ده سمیتقو خوی و سلماس یولوندا آدام لارین دایاندیریب و یولچو لاردان باج آلیردی . آنجاق بونا دوزمه ییب 12 سلماس کندینی غارت ائتدی و تیمور آغا کوهنه شهرلرینی خوی شهرینه والی گوندردی ! ها بئله جهانگیر میرزا { او خوی شهرینده مکتب خاناسی وارایدی و سمیتقو خویا گلنده اورادا قالماق ایسته ییردی آمما جهانگیر اونا مانع اولموشدو } و میر هدایتی توتوب اونا وئریلمه لرین ایسته دی . خوی اهالی سی دایانیب و بونا راضی اولمادیلار . آمما سپهسالار تنکابنی آذربایجان والی سی مکرم الدوله آدیندا بیرینی خویا گوندردی و ایسته دی بو ایکی شخصی توتوب و سمیتقو یه وئرسین لر ! مکرم الدوله بو ایکی غیرت لی کس لردن سوای محمد علی خان سرهنگ – صدق السلطان و امیر حشمت آدلی اوچ دیگر شخصی توتوب سمیتقویه وئردی و بیر گون سونرا اونلارین هاموسو اولدورولدولر .
29 مهر 1298 ده میرزا علی اکبر خان خوی والی سی تعیین اولدو . او کوردلرایله یاخشی موناسبتی وارایدی . خوی اهالی سی بو خبری ائشیدرکن بازارلاری باغلاییب و تلگراف خانایا توپلاندیلار . اون گون سونرا والی زور ایله شهره گلدی آمما ایکی آی دان چوخ دایانا بیلمه دی و اوندان سونرا نعمت الله خان ایلخانی خوی والی سی اولدو . سمیتقو بو آرادا سلطان احمد و قره قشلاق کندلرین آلیب و اهالی نی تامام هلاک ائتدی . 2500 نفر بیر گون ده هلاک اولدولار . خوی اهالی سی یئنه تهرانا و تبریزه تلگرام لار ووروب و حاکمیتی بو جنایت لردن خبردار ائتدیلر . 5 بهمن ده دیلمقان مرکزینده دولت و سمیتقو قوه لری ووروشوب و سمیتقو چهریقه قاچدی و آز سونرا انگلستان واسطه لیق یله < عفو > ائدیلدی !! عفو اولونموش سمیتقو 10 فروردین 1300 ده شکر یازی یئرلرینده یئنی دن محاربه باشلادی . یوزلر عسگر – زاندارم – عادی خالق هلاک اولدولار . ایلخانی – خوی والی سی عمر آقا شکاک لا گوروشدو و سمیتقو نو خوی دان اوزاقلاشدیردی . 20 مهر 1300 ده سمیتقو سویوق بولاغی آلیب و 400 زاندارمی اسیر ائدیب و بیرلیک ده اولدوردو . و سونرا یئنه خویا ساری گلدی . 28 آذر ده دیزج دیز ماحالیندا محاربه اوز وئردی . بو محاربه ده امیر ارشد قاراداغلی هلاک اولدو . قاراغ اردوسو داغیلدی . زاندارم لار خویا و داها تبریزه گئری قاییتدیلار . خوی یئنی دن سمیتقو الینه دوشدو . 14 آذر 1301 ده امان الله میرزا جهانبانی بیر اردو سمیتقویا قارشی خویا گوندردی . سمیتقو اردو گلمه دن اونجه تورکیه یه قاچمیشدی .
بو گون دن بری خوی تاریخینده یئنی بیر صحیفه آچیلیر . آنجاق گئچمیش تاریخی اوخوماق و اوندا اولان ده رین نوکته لری آلماق بو گون گنج لره گره گ لی گورونور . خصوص معاصیر تاریخ آرتیق ده یرلی دیر و اوندان گله جه یه دوزگون یوللاری آلماق اولور .
زهره وفایی
www.zohre-az.blogspot.com
zohre_az@yahoo.com