ايتاليا اولكه سي له تانيش اولاق

ايتاليا اولكه سي له تانيش اولاق

ايتاليا اولكه سي ژئوگرافي باخيميندان 29 – 6-47 درجه گوزئي دن – 35-35 درجه گونئي باتي دان و 50-5- درجه دوغودان مديترانه ساحه سينده يئرله شيب دير . بو اولكه باتي دا ن فرانسا اولكه سي – گوزئي دن سويس و اتريش اولكه لري و دوغودان يوگسلاويا اولكه لريله قونشودور . تيرينه – ليكوريا – ايونو – سيسيل دالاني و آدريا تيك دنيزلريله قونشو اولان ايتاليا ا ولكه سي هاوا دوروموندان ايستي ياي لار – چوخلو ياغيش لار و سرين قيش فصيل لري گئچيرير .
ايتاليا گئنيش ليي 351277 كيلومتير مربع دير . چوخلو داغلار خصوصي له ولكانلي داغلار و چوخلو چاي لار بو اولكه ده وارديلار .ا يتاليا نفوسو 60 ميليونا ياخين دير . دئمه ك هر بير كيلومتير مربع ده 190 نفر يئرله شيرلر . بو سايي هر ايل بويوك دئيشيك لرله اوز به اوز اولور و اونون نه دني ا يتاليا خالقيندا كوچمه ك ماراغي دير . خصوص آوروپا بيرليينه قوشولاندان بري ا يش – تحصيل و تجارت ايچون ايتاليادان گئده ن لرين نفوسو داها آرتميشدير سون ايللرده بو سايي دوغومون آ ز اولدوغونا گوره 1/36 فا ييز آزالميشدير .
ا يتاليا خا لقينين اورتاق سوي لاري « هند – آوروپالي » دير . آنجاق چئشيدلي سوي لار و خالق لار بو اولكه ده ياشاماق ا وزوندن ، چوخلو نوققوشمالار اوز وئرميشدي و نهايت 1870 نجي ايللرده (گاريبالدي) آديندا بير ليدر واسطه سي له ايتاليا بيرلشميش اولكه اعلان اولور . بو بيرليك اساس فدراليسم و خود مختارليق اوزوندن ياراندي .
ايتاليا عمومو ديلي ( ايتاليالي ) ديل دير و ا و لاتين دن آ لينميش بير ديل دير . بوندان بئله چئشيدلي ديل لر بو اولكه ده دا نيشيلاركن، رسمي ديل كيمي ده قئيده آ لينميش لار و بو اولكه - نين عمومو قانون لاريندان فايدالانيرلار . فرانسا – آلمانيا – اسلاو – كرووات – كريك – آلباني – كاتالوني ديل لري بو اولكه نين رسمي ديل لري كيمي گئديرلر .
فئودو ( feudo ) اصيل بير ايتاليا سوزلويو اولاركن 10 ، نجي عصيردن ايتاليا دا اجرايه گئديرميش . بو يول دا ، امپراطور اولكه ني سوي و ديل باخيميندان سرحدله ييب و هر بيريني بير باشچي شخصه تا پيشيرميش دير . 12 نـــــــجي عصيردن بري گئنيش شهرلر و ليمان لار يارانماق لا، فئودا ليسم امپراطورا خوش گلمه دي و نهايت 1452 ده عثمانلي لار شرقي روم امپراطورلوغون محو ائدندن سونرا ايتاليا باتي دان اوزونه يول تاپماغا چاليشدي . 1815 ده وين گنگره سي ايتاليا اولكه سيني آلتي دوك لارياتاغي و بير پاپ ياتاغي آديندا رسمي تانيدي . آنجاق ا يتاليا خالقي بونا راضي اولمادان ( risergimento) آ ديندا بير حـــــركت باشلاديلار « ايتاليا ميللي ديريليك حركتي » . ناپل – سيسيل – پيه مون و اميليا ايالت لري بو حركت ده اونجيل سايليرديلار . نهايت 1831 ده « گنج ايتاليا » آدلي بير جمعيت جمهوري ايسته يينده اياغا قالخديلار . بوندان بئله كي بو جمعيت ايلك حركت لرده ظفر قازانا بيلمه ديلر آمما عموم راي و ديققت ين آزادليق سوزونه و ايسته يينه ساري چكيب ، گئتيره بيلديلر . 1848 ده ايلك آزادليق رايي آ ليندي . 1855 ده پاريس گنگره سينده (كنت كاوور) ايلك ايتاليا نوما ينده سي اولاراق اشتراك ائتدي . و ديگر طرف دن (گاريبالدي) حربي قوه لرله ايا لت لري بير به بير همراي ا ئتدي . پاپ اونلاري كافير آدلاييب و تكـــــفير ا تدي . بوندان بئله خالق اونلارا ساري حركت ائديب و نهايت 1870 ده آزاد ايتاليا جمهوري اولاراق رسمي اعلان اولدو . پاپ ايچون ( آزاد بير كليسا آزاد بير ايالت ده ) قانونو يازيلدي و واتيكان ايالتي اونا وئريلدي .
1914 ده دونيا ايلك محاربه سي باشلاياندا ، ا يتاليا ايسته ر – ايسته مز ، بو محاربه يه چكيلدي . 680000 اولو – 675000 عليل و ميليون لار يارالي و قاچقين بو بئش ا يل ليك محاربه گئتيرديي حاصيل گنج ايتاليا چمهوريتين چئتين ليك لره سالدي . بو چئتين ليك لردن فايدالاناراق (موسوليني) كيمي بير ناسيوناليست – فاشيسم ا يش باشينا گلمه يه باشاردي . موسوليني ايلك اولاراق پاپ حاكميتيني رسمي اعلان ائتدي و پاپ ايسه موسوليني حكومتين رسمي تانيدي !! 1943 ده موسوليني (ويكتوريا امانوئل )«]3» واسطه سي له توتولوب و حبسه آ ليندي . همين ايل ده آلمان هجومو واسطه سينه امانوئل و ديگر باشچي لار اولكه دن قاچيب و ايتاليا خالقيني 1945 كيمي آلمان اردوسو برابرينده يا لنيز بوراخديلار . بــــو ايللرده دوغرو وطن سئوه ر ايتاليالي لار پارتيزان گروپ لارندا آ لمان اردوسونا آغير ضربه لر يئتيرمك له اونلاري ايتالياني ترك ائتمه يه مجبور ائتديلر . 1946 دا بير رفراندوم اوزوندن خالق يئنه جمهوريتي سئچيب و( نيكلا) آديندا بير پارتيزان ايلك دولت باشگاني سئچيلدي . 1948 ده رسمي جمهورلوق قانون لاري ايتاليا دا اجرايه گئتدي . بو تا ريخ دن بري ايتاليا دا چئشيدلي پارتيالار يارانيب و آزادجا چا ليشميشديلار . او سئرادان دموكرات مسيحي – سلطنت ايسته يين لر – سوسيال پراكتيك – ساغـــــچي لار – سوسيا ل دمــــوكرات لار – لــــيبرال – جمهورلوق ايسته ين لر – كمونيست – سوسياليست – ايشچي دموكرات لار – راديكال و... پارتيالارديلار .
باش جمهورلوغو 7 ايل اولور . باش جمهوردان سونرا باش ناظير دا يا نير . و ا وندا ن سونرا نا ظيرلرگروپو دايا نير . نا ظيرلر پارلمنت رايي له ايشه گليرلر . پارلمنت ايكي عنوا ن دا اولور : نوماينده لر پارلمنتي و سنا پارلمنتي . پارلمنت لرين رولو ايتاليا حـــــــاكميتينده چوخ اساسلي رول اولور. نوماينده لرخالق ساريسيندان سئچيليرلروهر پارتيا گئتيرديي راي اوزوندن يئر آلير . هر بير 80000 نفوس ايچون بير يئر « كورسو » پارلمنت ده واردير . سنا پارلمنت سناتورلاري چئشيدلي ايا لت لردن اولمالي ديلار . سناتورلار عمومو راي له سئچيليرلر . گئچميش باش جمهورلار هاموسو سناتور حسابلانير و ها بئله باش ناظير 5 سناتور سئچمه يه ايذني واردير . پارلمنت دورو 5 ايل دير و سون آلتي آي دا باش جمهور بو پارلمنتي باغلاماغا ايذني يوخدور .
ايتاليا دا محكمه لر مطلق قانون اوزوندن چاليشيرلار و ايكي محكمه واردير : عادي محكمه لر «عائله – آليش وئريش و......ايچون » و جنايي محكمه لر « اوز وئره ن جنايت لر ايچون » . اوچونجو محكمه سون اللي ايلده قورولموشدو . اوندا حاكميت ده اولان كس لرين سوچو و ا يش لري نظره آ لينير .
ايتاليا حربي قوه لري هر ا وچ ساحه ده « دنيز – هاوا – قورولوق » گئنيش و تكميل حا ل دا چاليشيرلار . بو قوه لرين چوخ حيصه سي بين الخالق صلح مركزلرينده اشتراك ائديرلر .
ايتاليا اولكه سينده 20 ريژون ( ناحيه ) 95 ايا لت و 7991 پارچا ( بخش ) وارديلار . هابئله ا يكي خودمختار ايا لت واردير ( تورنتو و آ لتو آديجه ) . هر بير ريژون اوزه ل مستقل ليك ماليكي دير و اوزلرينه عايد اختيارلاري و گورو لري واردير . ( ماده 115). هر بير ريژون قئيد اولونان قونولاردا سربست چا ليشا بيلير و بو باره د ه اوزه ل قانون لار يارادا بيلير : اداري و اجرايي تشكيلات لار – شهر ساحه سي – شهر و كند پوليس لري – سئرگي و بازار – درمان مركزلري – تحصيل مركزلري – موزه و كتابخانا – شهر سالماق – توريسم – ده مير يولو و يول لار – سو ساحه سي – گمي چيليك – مانريكال سولار – مانريكال ماتريال لار – اووچولوق – باليق چيليق – اكين و مئشه – ال ا يش لري و باشقا ساحه لر كي بير پارا ريژون لار ايچون اوزه ل يازيلمبش دير . ( ماده 117 ) . ريژون لار وئرگي لري آ ليب و اوز يئرلرينه خرج ائده بيليرلر . ( ماده 119 ) . هر بير ريژون دا باشچي آدلانان تشكيلات عبارت دير : ريژون شوراسي – اداري شورا و اونون سئچيلميش ناظري . ( ماده 121 ) .
ايتاليادا اكين و صنعت برابر حال دا ياشاييرلار . بـــــــوغدا – چوغوندور – زيتون – گوي گويئرنتي – يئر آلما – اوزوم – ناريش – مال يئمي – تانباكي – چــــــــاي – گول بو اولكه نين اصيل و چوخ يوخاري حدده استحصال اولان ماتريال لاري ديلار . ما ل دارليق – بال آري سي و ا يپك قوردو دايمي ايش سانيلير . بونلارلا باغلي ، صنعت ساحه لــــري گئنيش حال دا چاليشيرلار . ايتاليانين ديگر صنعت لري ال ايــــــشي – پولات – ده مير – آفتامبيل – گمي – بينالار ماتريالي – پارچا – تميزليك ماتريال لاري – پالتار و ايــــــــنجه صنعت لر اولورلار .
آنجاق بو اولكه نين ان اساس لي چيخار ريسورسي توريسم دير . هر بير ايل اورتاق حال دا 20 ميليون توريست ايتاليا دان گوروش ائديرلر . بو 20 ميليون خـــــارجي توريست لره علاوه 20 ميليونا ياخين ايتاليا يئرلي خالقي اولكه ده گزمه ك حاليندا ثبت اولورلار . دئمه ك هر بير ايل ده 40 ميليون توريست ايتاليا مــــــالي ريسورسو كيمي قئيده آ لينير . آنجا ق پترول و گاز استحصالي ده بو اولكه ده نورمال حدده ثيت اولور و بو چيخار هر ريژونون اوز ايسته يي قده ر دير . آنجاق اكين و صنعت ساحه سينده چاليشان لار ايچينده ا ن اوزه ل و خيردا ماليك لردن تا حاكميت ناظرليينه كيمي گورمه ك اولور . قانون هر نه يين سرحدديني دقيق جه بللي ائتميشدير .
تحصيل ايتاليا اولكه سينده 6 سئرادير : اوشاق باغچاسي ( 5 ياشا قده ر ) – ايلك مكتب ( 5 دن 10 قده ر ) – اورتا مكتب ( 10 دان 14 ده ) – يوخاري كمتب ( 14 دن 18 ) – عالي مكتب ( 18 – 20 ) و اونورسيت لر ( 20 -.... ) . اوشاق باغچاسي و ايلك و اورتا مكتب لر هر بير ريژونون اوز قانون لاري اوزوندن چا ليشير . يوخاري و عالي مكتب لر عمومو قانون اوزوندن دير . اونورسيت لر بين الخالق قانون لار اوزوندن چاليشيرلار .
ا يتاليا اولكه سينده سايي سيز موزي لر – اسكي بينالار – اثرلر – كيتابخانالار واردير و اونلار اوزه ل ناظيرليك لر نظارتي له ساخلانيرلار .
ايشچي لر ( كارگر ) – اكينچي لر و چاليشان لار ( كارمندلر ) اوزه ل تشكيلات ماليكي اولورلار و بو تشكيلات لار ا ونلارين منا فعيني سون درجه يه كيمي مدافعه ائدير .
ماده 21 اوزه ل قانون لار دا يازيليب دير كي هر بير ايتاليالي آدلانان كس حاقلي دير اوز اينام و ايسته يين دانيشيق لا و يا يازماق لا و يا د يگر واسطه لرله باشقالارينا چاتديرسين . گركمز ده ر گي لر سانسور و يا زور آلتيندا اولســـــون لار . ايتاليادا ياييلان ده رگي لر تكجه آدلارين ثبت ائدرلر و داها هئچ نــــــه ا يليشگي لري حاكميت له ا ولمور . ها بئله كيتاب يايماق ايچون هئچ نه ايذين ايسته مير و تكجه هر بير كيتاب « يئرلي فرماندار » دفترينده ثبت اولونسا كفايت ائدر . 1981 دن بري تامام ده رگي لر و كيتاب لار ايچون اوجــــوزلو و گاهي پولسوز كاغيذ هابئله 50% تخفيف له تلفون و پست ده يري – ايتاليا دان كنار دا يايلان ايتاليالي ده رگي لر و كيتاب لارا يارديم قانونو قئيده آليندي و هئله ده اجرا اولور . بو گون ايتاليا دا ميليون لار تيراژدا ده ر گي ل ر يايلير و اونلارين ايچينده چئشيدلي ديل لر – كولتورلر – قونولار و... گورمه ك اولور . ان يوخاري تيراژلي ژورنال لار ناپل – تورينو- ميلان ايالت لرينده يايلير . ان اسكي ده رگي 1735 دن بري ياييلان (لا گازتا دي مانتوا) دير .
راديو و تلويزيا ايتاليا قانون لاري اوزوندن اوزه ل سانيلير . وهر بير ريژون اوز ايسته يي كيمي پروگرام لار يايا بيلير . پارتيالارين اوزه ل ده ر گي لري – راديو و تلويزيالاري واردير .حاكميت و ناظيرليك لرده هر بيري بير اوزه ل ياييم مركزي لري اولا بيلير .
كولتوره ل ساحه لرده چاليشماق مطلق سربست دير و داها اوستون بو ساحه ده چاليشان لار باغلي مركز لر و ناظيرليك لر ساريسبندان آغير مقياس دا يارديم لار آلا بيليرلر .
ايتاليا قانون 3 حيصه ده – 10 بندده و 139 ماده ده يازيلميش دير . سونوندا بير داها حيصه « سون و دايمي اولمايان » ماده لره بير يئر آيرلميش دير . قانون لاردا دئيشيك مطلق پارلمنتلر سارسيندان راي آلينمالي ديلار ايتاليا پولو ( يورو) اولمادان اونجه ( لير) آدلانيردير . بو اولكه ده كاتوليك رسمي مذهب سانيلاركن باشقا اينام و مذهب ماليك لري هر نه يه رسمي قانون اوزوندن سربست حسابلانيرلار و بو باره ده هئچ زورلاما هئچ كس واسطه سي له ممكن دئييل .

امنيت اجتماعي فراتر از امنيت سياسي

حكومت هاي موفق و دولت هاي مردمــي در راس برنامه هاي خويش معمولا دو پروسه « طولاني مدت و كوتاه مدت » را مد نظر قرار داده وبــــــه نسبت ا لتزاما ت هر يك اقدامات لازم را انجام ميدهند . كارشناسان خبره كه هر يك بايستي در خصوص موضوع واحدي خبره شناخته شوند ، در مــورد همان مو ضوع ، راه كارها و امكانا ت و ا لزاما ت را مطرح نموده و كل مـوارد را در اختيار مسئول امر قرار ميدهند . و بالطبع مســــئول ، با توجه به مسئوليتي كه دارد نسبت به اجـــــراي تك تك اين موارد همت مي گمارد . دادن حق تقدم و تاخر در اين موارد از نكات ظريف و در عين حال بسيار ضروري مي نمايد كـــــــــه اين امر نيز از سوي همان كارشناسان ذيربط بــــــــررسي و اعلام ميگردد . فلذا وجود كارشناساني كه از هر جهت محيط به موضوع و مسئله مورد نظر باشند همواره بسيار ضروري و در واقع قدم اول هر اقدامي است .
آنچه و آ ن كه اين كارشناسان را تعيين و صلاحيت مي نمايد در وا قع كارنامه شخصي و علمي آن كارشناس است و ا ين ا ز مواردي ا ست كه اعمال هر گونه نظر فردي و ملاحظات شخصي ، در نتيجه كار بسيار فاجعه انگيز مي نمايد . چراكه كارشناسي امر، سنگ ا ول بنا مي نمايد و در صورت نا مناسب بودن اين سنگ ، كل بنا در هم مي ريزد .
در سيستم حكومتي كشور ما متاسفانه در خصوص انتخاب كارشناسان خــــــــــــبره چندان حساسيتي و دقتي به كار نمي رود و عليرغم بن بست هاي پي در پي در خصوص برنامه هاي بسياري ، چه طولاني مد ت و چه كوتاه مد ت ، هنوز هم سنگ ا ول بنا چندان جـــــدي گرفته نمي شود . و از اين سهل انگاري چه زيانهاي غير قابل جبراني كه نصيب برنامه هاي سياسي – اجتماعي – مدنــــــي – فرهنگي – اقتصادي – خانوادگي – اخلاقي – مذهبي – بين المللي – علمي – ورزشي و.... كل جامعه كشوري نمي گردد !
اخبار كمرنگي كـــــه از فجايع اخلاقي و اجتماعي صورت گرفته در طبقات مختلف جامعه حاضر در رسانه هاي عمومي منعكس ميشوند و اخبار واقعـــــي كه در ميان مردم بالطبع و به سهولت رد و بدل ميگردد ، هر انسانــــــي را چنان وحشت زده و مايوس مي نمايد كه عملا از نهايت كار چشم مي پوشد و خود و خانواده خود و تمامـي منافع خود را به امان خدا رها ساخته و هيچ راه علاجــــي را نيز توان تصور نمي يابد . اخبار قتل هاي فجيع فردي و دسته جمعي – قتل پدر توسط پــسر – قتل اعضاي خانواده توسط پــــدر – قتل مادر بـــزرگ توسط نوه – قتل كودكان بـــــي گناه – زنان بي پناه – جوانان بي تجربه .... و صدها نوع ديگر از اين فجايع در واقع شناسنامه حقيقي جامعه اي است كه در آن با ترس و استرس فراوان زندگي مي كنيم .
به راستـــي براي شناختن ريشه چنين معظلات و فجايعي كارشناساني مشغول كار هستند يا نه ؟ به راستي مسئولي به جهت چنين شناسنامه اي هيچ دغدغه اي به خود راه مـــــي دهد ؟ آيا كسي از خود نمي پرسد چرا انجام اعما ل خلاف از ريز و درشت و از هر نوعي ، چنين آسان از انسانهاي جامعه ما سر مي زند ؟
متاسفانه بسياري از مسئولان با بـــي توجهي به مسائل اصلي و اساسي ، مدام دم از امنيت سياسي و امنيت ملـــي مــــــــي زنند و اين مسئله را به گونه اي بزرگ مي نمايند كه انگار تنها دغدغه مردم امينت سياسـي است و ديگر هيچ كمبودي در هيچ موردي از موارد ملموس وجود ندارد . اين دم زدن ها اگرچه در ابتداي امر واقعي مــــــــي نمود اما با فاصله گرفتن از حقايق جاري ، اين كلمات نيز كم كم رنگ شعار و عوام فريبي به خود گرفته ا ست و مردم را چنان مستاصل نموده است كه در بر خورد با چنين عنوان هايي اظهار بي توجهي و سكوت قبلي را تبديل به اظهار سئوال هايــــي جدي و قابل بحث نموده اند. ملتـي كه ا ز حق ا نديشيدن سياسي محروم گردد بالطبع هيچ تعبيري ا ز امنيت سياسي نخواهد دا شت . ملتي كه ازآمار بالاي خلاف كاريها در چهار ديواري منزل خويش نيز امنيت نداشته باشد نمــي تواند به تفكرات والاتري چون امنيت ملــــي و سياسي بينديشد . ملتي كه در تمامي سطوح جامعه مورد تحقير و كوچك انگاري قرار گرفته شود ديگر به خود اجازه نمي دهد كه بدنبال راه حل و راه چاره اي باشد . متاسفانه كارشناسي هاي نادرست سالهاي قبل ، امـــروزه جامعه مارا به مرحله اي از سقوط رسانده است كه پارك هاي محل تفريح خانواده ها به مكان هاي دزدي و جنايت – محل تجمع معتادان و قاچاقچي ها – محل دختران فراري و باج گــــيران قلدر – به محل منكرات بالفعل تبديل گرديده است. آماربالاي طلاق– آمار غير قابل باور خودكشي – آمار كلاهبرداري – آمار جعل و دزدي و صد ها آمار ديگر ، هر چند غير واقعي ، اما زنگ خطري عظيم راكه ثانيه اي با ما فاصله ندارد، به صدا در آورده است . واقعا چه كســـي مسئول رسيدگي و پايان دادن به اين آمار غير انساني و غير اخلاقي است ؟ مردماني كه به بيماران روانــــــــي از نوع مال اندوزي و خودخواهــــــي تبديل شده اند ؟ يا مسئولانــــــــــي كه به وسوا س مقام پرستي و ميز دوستي تبديل شده اند ؟ راستي چه كسي « پا سخگو » ست ؟

خليج فارس - خليج عرب و بــابــك

خليج فارس – خليج عرب و بــابــك
وزارت امور خارجه اخيرا در محل وزارتخانه اقدام به بر پايي نمايشگاهي از آثار – اسناد - تصاوير و نقشه هايي در رابطه با حقانيت خليج فارس در برابر جعل نام آن به عربي بر پا نمود كه در نوع خود اقدامي جديد و بجا بود . البته اگر اين اسناد بصورت مكتوب و يا رايانه اي در اختيار عموم بويژه محققان و تاريخ نگاران قرار مي گرفت بهره اي صد چندان داشت . معهذا اين حق قانوني هر كشوري است كه نسبت به محدوده رسمي جغرافيايي خويش حساسيت داشته باشد و به هر طريقي اعلام قدرت نمايد . چرا كه با مراجعه به اين اسناد و مدارك ميتوان در يافت كه چگونه دست اندازيها و تجاوزات ارضي همواره در ابتدا با جعل نام آغاز گرديده و نهايتا با جعل هويت – فرهنگ – زبان و حتي انديشه يك ملت ، تا نهايت درجه استعمار و تسلط پيش مي رود . شايد در عرض دو قرن اخير هيچ ملتي به اندازه ملت ترك و هيچ سرزميني به اندازه آذربايجان در معرض چنين مجعولات و تصرفاتي قرار نگرفته باشد ! با مشاهده نقشه كشور در زمان صفويان و مقايسه آن با نقشه امروزي به عمق فاجعه ميتوان پي برد و با عبرت از اين فجايع راه را براي دخل و تصرفات مداخله گران و زياده خواهان از همان ابتدا بايد كه بست .
البته اصول بين الملل ايجاب مي نمايد كه در خصوص حفظ اراضي تمامي علايق و سلايق كنار گذاشته شوند و اولويت ابتداعا به حفظ آن داده شود . اصول فوق الذكر نه تنها در خصوص اراضي و مرزها مورد توجه بوده و هست در خصوص مليت ها – فرهنگ ها – هويت هاي ملي و غيره نيز جريان داشت و دارد . تعاريف واضحي كه از واژه هاي ملت – قوم – مدنيت – مرز – نژاد – مذهب – زبان – واحد پول حتي ، در منظر بين الملل مي رود ، خود در واقع مرز ميان هر واژه را بطور روشن بيان مي نمايد . و بدين طريق است كه هر انسان داراي هويت خاص خود مي گردد و اين هويت بايد كه مورد حرمت ديگران قرار بگيرد . متاسفانه اعراب در طول تاريخ با توسل به مذهب مقدس اسلام اين حد و مرز اصولي را شكسته و موجب اختلالات دائمي در امر هويت خواهي و هويت طلبي همسايگان و ديگر ملل گرديده اند . بويژه با شروع دوران خلافت خلفاي عرب در سرزمين هاي مستعمره مسئله را چنان مشتبه نموده اند كه حتي پس از گذشت چهارده قرن از آن دوران ، هنور هم حق برابري با ديگران را ناديده گرفته و در اين ادعا اگر چه در برابر مدعيان زورگويي چون انگلستان و اسرائيل و آمريكا عاجزند ، اما در برابر ديگران كماكان خود را برتر و محق تر مي پندارند .
در همين راستا زماني كه در صفحات نه چندان صادق تاريخ به مبارزات بابك قهرمان در برابر يكه تازيهاي خلفاي عباسي بر مي خوريم به خوبي در مي يابيم كه اين غيرتمند تاريخ چگونه در برابر دشمني كه تمامي اصول و واژه هاي هويتي يك ملت را به تاراج برده بود قد علم نموده و راه را براي مبارزان ديگر هموار نمود . مبارزه با خلفايي كه خود را نماينده خدا در زمين مي پنداشتند و توان يك نه گفتن ساده را هم از ملل تحت استعمار خويش و حتي ملت خويش گرفته بودند ، آيا يك اسطوره نمي طلبيد ؟ مبارزه با خلفايي كه در سايه استعمار ملل و سرزمين هاي حاصلخيز عظيم ترين و افسانه اي ترين ثروت هاي تاريخ را در اختيار خود داشتند و از سوي ديگر با توسل به واژه ايمان و كفر هر مخالفي را به راحتي از ميان بر ميداشتند و قتل شيعيان را فخر خود مي شمردند و ملل غير عرب را به هيچ مي انگاشتند تنها در عهده كساني بود كه مي دانستند واژه هاي هويت چه معنايي دارند و حفظ اين هويت ابتدا با حفظ نام خــود شروع مـيگردد. . با علم به چنين حقايقي چه در محل وزارت خانه ها و چه در صفحات تاريخ جا دارد مسئولان در رابطه با چنين مجعولاتي در هر نقطه از كشور و در رابطه با تمامي شخصيت هايي كه به نحوي در قلوب قاطبه ملت جاي دارند ، از بر خورد دوگانه پرهيز نموده و خط مشي واحدي را در پيش گيرند تا بيش از بيش در ميان ملت ناظر، پايگاه ثابت و معتمدي داشته باشند .

ايگيرمي بير آذر فاجعه لريندن

ايگرمي بيرآذر فاجعه لريندن

قاراداغ ماحاليندا ، گرمه دوزا عايد موتاللي كند ينده ياشايان لار ابراهيم كيشي ني ياخشيaجا تانيرلار . او ، عصرين آغير فئوداليسم دوروموندا ( 1270 نجي گونش ايلي ) همين كنديده آنادان اولموشدور . آدليم عبدالله خان و اسدالله خان فئودال لار زورلاما آلتيندا اوزو و عائله سي فعله ليك له عومور سورمه يه مجبور قالميش لار . آمما ابراهيم كيشي اوشاق ياش لاريندان اوخوماق و يازماق اويرنمه يه چوخ ماراق گوسترميشدي . و بو ايشي خان لار و خان نوكرلري گوزوندن ايراق كند موللاسي و ميرزه سي واسطه سي له ياخشي جا باشارميشدي . آمما اونون بو باشاريسي اوزه چيخماق دا ، خان طرفيندن توتولوب و چوخلو اذيت لر گورموشدو . نهايت موتاللي دان باش گوتوروب تبريزه قاچميشدي . او 1300 ايللرينده تبريز مجاهدلر اردوسونا قوشولوب و ستارخان لا چيين به چيين فئودال لار حامي سي اولان قجر شاهينا قارشي مبارزه آپارميشدي . و سونرالار خياباني حركاتيندا قورولان « آذربايجان ميللي گاردي » سئراسينا داخل اولوب و بير آيدين فيكيرلي عسگر كيمي بو اردو دا چاليشميشدير .
بير ايل سونرا خياباني حركاتي خيانت لر اوزوندن داياناندان بري ، ابراهيم كيشي موتالليا قايتماغا مجبور قالير . هر يئردن الي اوزولموش ابراهيم ، خان لارين ژاندارمالاري الي له توتولوب و خان محبسينه ساليندي . اشكنجه لر آلتيندا ابراهيمين بير بويره يي محو اولوب و بير قيچي ساقاط اولور . نهايت خان لار اونا ايذين وئريرلر دينمه دن ، دانيشمادان كندده بير اكين چي كيمي ياشاسين . ابراهيم كيشي اوغلو مشهدي له برابر گيزلي جه كند اوشاق لارينا يازيب اوخوماق اويرديرديلر . بو دونه ابراهيم كيشي و اوغلو مشهدي بيرليك ده توتولوب و محبسه گئتديلر .
مركزده دوروم چئوريلميش اولسايدي ده ، قاجار لار يئريني پهلوي آلميش سادا ، موتاللي دا هئچ نه فرق ائتمه ميش دير . هئله ده خان لار كسكين ليك له و نهايت ظولوم كارليق لا حوكوم سوروردولر . نهايت 1320 گونش ايلي گليب چاتدي . رضاخان ديكتاتورلوغو سقوط ائتدي و خان لار خالق قورخوسوندان هر بيري بير بوجاغا قاچديلار . آذربايجان دا دموكرات فرقه سي ايش اوسته گلدي . ابراهيم كيشي و اوغلو ديگر كند گنج لري له بو فرقه يه باغلانيب و بير عسگر كيمي سلاح لانيب ، ماليك لر – خان لار – ژاندارم لار قوه لري برابرينده مبارزه آپاريب و عيني حال دا گرمه دوز خالقيني دوغرو بير انسانا ياراشان ياشاما دعوت ائديرديلر . عبدالله خان روس سالدات لاريندان عبارت بير اردو يله گرمه دوزه قصد ائتدي . آمما محمد آگهي نين باشچليق يندا بير اردويله اوز به اوز اولدولار . بو اردو دا ابراهيم كيشي ، قوجاليغينا و ساقاط ليغينا راغما اوره ك دن اشتراك ائتميش دير . عبدالله خان و اونون روس اردوسونو قاراداغدان قوغماقا باشارديلار .
گرمه دوز خالقي و موتاللي اهالي سي آزادليق اوزون آز مدت گوره بيلديلر . نه دن كي 1325 ده شاهنشاه اردوسو آذربايجانا يورويوب و يئني دن فئودال لار - ژاندارم لار - ماليك لر و خان لاري باشينا بوراخيب و تامام دوشونجه لي – آيدين فيكيرلي – و آزادليق سئوه ر انسان لاري بو دياردا اولومه چاغيرديلار ! بو يوروشون ايلك شهيدي زنجان امام جوماسي ، شيخ محمد علي خوئي اولدو . او اوز مكتب خاناسيندا اولدورولوب و جنازه سي دامدان يئره سالينيب و چئوره سينده شنليك مراسمي گئتدي . بئله بير آزادليق گئتيره ن اوردونون تحفه سي نه اولا بيلر آيدين دير . زنجان كيمي شهرده امام جوماني بئله فلاكت لي شهيد ائديله ن حال دا ، موتاللي كندينده ياشايان ابراهيم كيشي كيمي رعيت لر حالي بللي دير !
ابراهيم كيشي چوخلو دويوش دن سونرا توتولدو . سونرا اوغلو مشهدي توتولدو . شاه قوه لري اونلاري بير بيرينه باغلاييب و كنددن كنار بير تپه نين اوستونه آپارديلار و سونرا آتا و اوغولون اوستونه ياغ توكوب اود ووردولار ! و داها سونرا عائله سينه « قهرمان لاريزين كولونو ييغيب ، قويولايا بيلرسيز ! » دئديلر !!
بلكه بئله بير وحشي ليك تاريخ ده گورونمه ميش دير . آمما موتاللي اهالي سي بونو دا گوزلري اونونده گوردولر . و عيني حال دا قهرمان لارينا اوره ك دن اينانديلار . نه دن كي بو قهرمان لار اود ايچينده بئله ، پهلوي نوكرلرينه يالوارمادان « ياشاسين آزادليق ! ياشاسين آذربايجان ! » باغيرديلار . كيم بيلير بلكه « ابراهيم » اود ايچينده بير « گولوستان » تاپميشدير !
زهره وفايي

مئشه اصلانسيز اولماز!

مئشه اصلا نسيز اولماز !

« هئله ليك » دئييب مندن آيريلدي . دالدان بويونا ، بوخونا باخديم . گنج ياشلي اوغلانا بنزه يير . گئييم لري ساده ، يئريشي اراده لي ، باشي اوجا ... يوزلر كس ايچينده گورسه م ده ، اونون اصيل بير آذربايجانلي اولماغين يقين ائده ره م ! اوچ – دورد ايل تانيش اولدوغوموزا باخماياراق ، يوزلر ايل دير بلكه اونو تانيرام . او ، مئشه نين اسكيلمز و ايتمز آصلان لاريندان بيري دير !
اونو ، بابام ستار خان قيافتينده گورموشه م . آت بئلينه ميننده ، توفنگيني باغريندا سيخاندا ، وطن اوغروندا اولومه گئدنده ... ، اونو بلكه محمد امين رسول زاده كيمي ده گورموشه م ... بالا جاماكي لي گوزلوك داليندان باخاندا ، قلم ايله بايراق ياراداندا ، .... بلكه ده اولو بابك قيافتينده گورموشه م اونو .... او ساياق ده رين فيكيرلي ، اراده لي ، اييلمز و ساتيلماز بير آصلان .... ، يا خود خياباني گورموشه م اونو ، شيرين صحبت لي ، آيدين فيكيرلي ، دوزگون و ده رين صداقت لي بير يسي .....، نه دن اونا پيشه وري دئمه ييم ؟ سينه سي دولو پروسه لر له ، اوغورلو آرزي لارلا ، تامام وطن ايچون قورولموش آرزي لار ... اونو بيرده سسله مك ايسته ييره م . كور اوغلو چاغيريم يوخسا نبي ؟ آخي او هر ايكيسينه بنزه يير .. ..! اونلار كيمي ظولمه قارشي ، ظلوم كاردان بئزار ... ، بئله ياغچيان ، شفيع زاده ده آدلايا بيليره م اونو ، يقين بيليره م يئري گلسه اونلاردان گئري قالان دئييل اينام اوزرينده جانيني پاي وئرمه ك ده ! يوزلر – بلكه ده مين لر آدي له اونو چاغيرا بيلره م و او گئري دونه جك دير بو آدلارلا ! اودا بيلير كي مئشه نين اسكيلمز آصلان لاريندان بيري دير . بئله مئشه ده دوغولدوغومدان فخر ائديره م ! چئوره م ده مين لر آصلانين آياق سسي ، چاققال لارين ميزيلتي سيني ايتيرير ، باتيرير .
بير باشقا آصلان منه ساري گلير . ... اوزاقدان گولومسونور ... و ژاكتينين دويمه سين آچيب ، سئوينجك حال دا كوينه يني اشاره ايله منه گوسترير . آ ه ! آختارديقي بابك شكيل لي كوينه يي نهايت تاپيب دير ! يامان عشقي وار اولو بابكه ! باشيم ايله گوردوم دئييره م ! بوغازيم بيچيلير ، گوزلريم ياشالير ... بير بئله آصلانا آنا اولماق ظرافت دئييل !

سويوق بولاق نامي فراموش شده

« سويوق بولاق » نامي فراموش شده !

سال 1248 ش. را بايد در واقع سال شروع تعدي هايي از نوع جديد به اراضي دايمي آذربايجان به حساب آورد . ضعف حكومت مركزي و در برابر آن به اقتدار رسيدن دو همسايه شمال و شما لغرب ا ين منطقه ( روس و عثماني ) زمينه را براي نا آ رامي منطقه كاملا مهيا نموده بود . زياده خواهي اين دو ابر قدرت و احساس نگراني و تهديد از سوي يكد يگر با لطبع مزيد بر علت و مقدمه اي براي نا امني و نا آرامي هايي متعدد منطقه بود كه متاسفانه وجب به وجب خاك آذربايجان سهمي از اين فجا يع تاريخي را از ا ين گذر داراست .
منطقه مورد بحث اين مقا ل « ســويــوق بــولاق و حــومــه » در اين تاريخ تحت امر مظفرالسلطنه نامي كه حسب الامر شجاع الدوله حاكم خوي و سلماس به اين سمت گمارده شده بود قرار داشت . مشيرديوان والي حكومت كردستان از غيبت چند روزه مظفرالسلطنه استفاده نموده و (علـــــي خان ارشد فيض الله بيگي ) را كه ا ز بزرگان ايل فيض اللهي بود به جاي مظفرالسلطنه منصوب و روانه منطقه مي نمايد . وي افرادي را از ايل خود به سمت كلانتر – داروغه بازار – كشيك باشي – فراش باشي – باشما قچي باشي – ابدارچي باشي .....منصوب مي نمايد و با آوردن افراد مسلح از ناحيه كردستان به عنوان كشيك چي هاي دولتي در وا قع عنان اختيار منطقه را در دست مي گيرد . هزينه تمامي اين منصوبين خــاني از مردمان عادي شهر و روستا ها و حتي مسافران و عابران گرفته ميشد و به جهت سكونت اين لشگر تحميلي خانه چندين تن از متوليان و معتمدين سويوق بولاق به تصرف ا ينان در آمده بود . ( ملا غفور امام جمعه – حاجي ملك الكلام – خليل خان خويلو – عبدالله خان منصور... ). عليرغم ا ينهمه نيرو ا لبته شبي نبود كه دزد به منازل و دكاكين مردم نزند و مردماني بيگناه كشته نشوند . ا ز مكري و تيلكوه دزدهاي مشهوري جهت سرقت اموال مردم داوطلب مي شدند و بي هيچ مزاحمتي اين كا ررا مي كردند . در چنين اوضاعي بسياري از بزرگان و عالمان و تاجران و ثروتمندان سويوق بولاق براي در امان ماندن از تعرضا ت اشغالگران خودرا به تابعيت روس يا عثماني در مي آوردند و بدين طربق صف بندي جاهلانه اي فيمابين اهالي منطقه بوجود امد كه ساليان سال دوام يا فت و بصورت يك امر عادي در امد .
در سال 1281 ش . با شروع جنگ جهاني اول قواي روس بلافاصله منطقه مورد بحث را اشغال نمود و ا ين نفوذ را بيشتر در مناطق سوق الجيشي و بازرگاني و نظامي تقويت نمود . سلطان عثماني در يك تاكتيك جنگي شيخ حسام الدين و شيخ نجم الدين ( دو ايل باشي كرد ) را با فرمان جهاد عليه قواي روس وارد خاك آ ذربايجان نمود . تفنگدارا ن اوراماناتي و مريوانـــــــــي وظيفه مشايعت اين دو شيخ را به عهده داشتند . در مسير حركت بيگ زاده هاي عشاير و ايلات كرد هر يك با چند سوار مسلح به اين اردو مــــــي پيوستند . در ماه صفر سال 1333 ه . ق . اين اردو وارد سقز شد و اردوي مجهز گورك و سرشيو را نيز ا ز اين شهر همراه خود نمود و روز بعد عازم سويوق بولاق شدند در هنگام عبور از بانه محمد خان حاكم بانه را دستگير و تبرباران و اموالش را غارت نمودند. بقيه اهالي بلافاصله بيرق عثماني را بر در خانه هايشان آويختند و منتظر حوادث بعدي ماندند . اردوي شيوخ با بيرق نصرمن الله وفتح القريب و اردوي عثماني با بيرق ماه و ستاره پيشا پيش اين اردو به حركت در آمدند . در مسير اين اردوي نجات بخش ( !! ) هيچ منزل – مغازه و مزرعه اي در امان نمي ماند .
درهمين اوان حسب الامر دولت، متصرف پاشا با ششصد نفر عساكر و قورخانه با توپ و تجهيزا ت از راه رواندوز به سويوق بولاق حركت نمودند تا به اردوي نجات بخش بپيوندند . محمد حسين خان سردار ، والي سويوق بولاق با وجود ا ينكه تابعيت ضمني روس را داشت به پيشواز اردو در آمد در حاليكه در همين روز قنسول روس با ا تباع خود از سويوق بولاق به قوشاچاي فرار نمود و اتباع خود را در سويوق بولاق تنها گذاشــــــت . شجاع الدوله ا ز تبريز به حمايت كنسول روس در آمد و قوايي مجهز به قوشاچـــــاي اعزام نمود . چند روز بعد قواي روس ( شجاع الدوله ) و قواي عثماني ( متصرف پاشا ) در حومه قوشاچـــاي و سويوق بولاق به هــم رسيده و مشغول نــبرد شدند . دو روز و دو شب تمــام شش هــزار نفر لشگر مختلط از ترك و كرد و عرب و فارس و عشاير و اهالي محل با توپ و تفنگ و قداره و چوبدست نزاع نمودند و نهايتا فتح و ظفر نصيب قواي عثماني گرديد . كليه اموال اهالي چـــه سويوق بولاق و چه قوشاچــاي و چه روستاهاي مسيراردو به اتهام تابعيت روس به تصرف قواي مهاجم در امد و بسياري از مردمان بـــــي گناه كشته شدند . سردار والي سويوق بولاق و مظفرالسلطنه والي قوشاچـــــاي دستگير شدند . مولانا شيخ شرفكند كه همراه متصرف پاشا از سويوق بولاق امده بود حاكم قوشاچـــــــاي گرديد و در جلسه اي كه با حضور شيخ حسام الدين و شيخ نجم الدين و شيخ عرف و عشاير بانه – گورك – مريوان – دهبكر – مامش و پيران تشكيل يافت تصميم بر اين گرفته شد كه اردو به دو قسمت تقسيم شده و يك قسمت به جهت تصرف اروميه و يك قسمت به جهت تصرف تبريز روانه شوند .
ارومــيه دو روز بعد بدون هيچ ممانعت به تصرف در امد و روز بعد خبر سقوط مــــراغه رسيد . پس از قتل و غارت هايــــــي فجيع كه از سوي اين اردوي مسلح كرد كه تحت حمايت موقت دولت عثماني در امده بود صورت گرفت ايـــــــن اردو وارد تبريز شد . پانزده روز اين اشغال به طول انجاميد در روز پانزدهم شجاع الدوله كه به صوفيان فرار كرده بود در معيت سالدات هاي روس به تبريز هجوم آورد و پس از چهار ساعت جنگ و گريز شهر را متصرف شدند و هر آنچه كه ا ز دست قواي اردوي نجا ت بخش به جا مانده بود اين بار توسط اردوي سالدات ها غارت گرديد . متصرف پاشا با شنيدن خبر تصرف تبريز توسط قواي روس از اروميه خارج و به سويوق بولاق عقب نشيني كرد . شيخ عارف به موصل گريخت و ديگر اكراد هر يك به گوشه اي پراكنده شدند . بنا بر روايت تاريخ نگاران بي طرف در فروردين ماه اين سال در تمامي سويوق بولاق حتي يك سقف سالم نمانده بود تا اهالي از بارانهاي بهاري بدان پناه ببرند !
در كنار اين بي خانماني پيشرفت قواي روس در منطقه كماكان ادامه داشت و طولي نكشيد كه از بندر انزلي تا بانه در اختيار قواي روس قرار گرفت . « گوبرناد » منتخب روس در سويوق بولاق و حومه حاج وهاب خان اردلان بود . ريال از حيث اعتبار ساقط و ليره روسي وارد چرخه معاملات گرديد . حاج وهاب اردلان در مدت پنج ماه والي گري ليره هاي بسياري اندوخت و ثروت فراواني بهم زد . دولت ايران براي جلوگيري از پيشرفت روز افزون قواي روس مجددا دست بدامن عشاير كرد گرديد و شيخ محمود از شيوخ جاف و ايل همه وند را ( از منطقه سليمانيه ) به همراه عباس بيگ نامي راهي منطقه نمود . در اين روزها اهالي سويوق بولاق در خانه هاي يهوديان سرشيو پناه گرفته بودند . اولين اقدام شيخ محمود و همراهان غارت خانه هاي يهوديان سرشيوي بود . اهالي مستاصل كه از سرشيو به سوي سويوق بولاق در حال فرار بودند توسط قواي آقا صالح رنگه ريژان ( از عشاير جاف ) مورد قتل عام و تجاوز قرار گرفتند و تعداد بسيار اندكي توانستند به سويوق بولاق برسند . جنايات رنگه ريژان به حدي شنيع بود كه شيخ محمود تصميم به اعدام وي گرفت اما قاضي فلاح مانع او گرديد . معهذا عليرغم حضور شيوخ كرد و گوبرناد هاي محلي در راس امور، قواي روس تنها در يك روز پانصد نفر از محترمين و معتمدين سويوق بولاق را قتل عام نمود بي آنكه كسي مانع كارشان گردد .
اين قتل و غارت مدت دو سال تمام هر از گاه توسط قواي روس – عثماني – كرد و يا حتي دست نشاندگان دولت مركزي ايران ادامه يافت . مردمان بومي و صاحبان اصلي روستا ها و شهرها بدون هرگونه مدافعي مورد تجاوز ارضي – مالي و نفسي مي گرديدند . در صد بسيار بالايي ار اهالي به مراغه – تبريز و يا اروميه و تهران مهاجرت اجباري نمودند . دركنار بلاياي فوق الذكر اهالي سويوق بولاق در اوايل سال 1335 ه . ق خبر اسكان اردوي نظامي بريتانيا را هم در مسير راه سقز به سويوق بولاق در يافت نمودند . با ورود اين اردو اوضاع آشفته تر ار پيش گرديد . بريتانيا علت حضور اردوي نظامي خود در منطقه را كشتار آسوري ها و ارامنه مورد حمايت بريتانيا بدست اسماعيل اقا سيمتگو ي شكاك اعلام نموده بود . اما اين ظاهر امر بود چراكه قواي بريتانيا حامل مقاصد ديگري بودند . استقرار ايلات تحت حمايت خود در برابر قواي روسيه مقصد اصلي آنها بود . فلذا اين بار اهالي بي پناه تيكان تپه و صايين قالا آماج تجاوزات ارضي قلدرانه بريتانيا قرار گرفته و مجبور به ترك خانه هايشان و تحويل آن به آسوري ها و ارامنه رانده شده از روسيه گرديدند . در حاليكه همه متوجه تيكان تپه و صايين قالا شده بودند به ناگاه بحري بيگ از عشاير كركوك با سواران مسلح از مرز گذشته و يكسر به سويوق بولاق هجوم آورد . در عرض نيمروز شهر بلاصاحب را تصرف و تمامي قواي روس و فارس را از شهر بيرون راند و يا به هلاكت رساند . سپس به قواي بريتانيا پيغام فرستاد كه در قبال تحويل سويوق بولاق به اين قوا، تقاضاي هزار تغار گندم را داد . دولت بريتانيا به تاجر باشي فاضل و قادر خان ( معتمدين محل ) دستور داد تا اين مقدار گندم را تهيه نمايند اما با وجود قحطي و جنگي كه شش سال پياپي گريبانگير منطقه بود امكان تهيه اين مقدار گندم محال مي نمود . فلذا بحري بيگ به دريافت چهار صد ليره انگليسي راضي شد و سپس به سوي سليما نيه عقب نشست .
منطقه سويوق بولاق و حومه در سال 1337 ه . ق . پس از آنكه بارها و بارها بين قواي روس و غثماني و كرد و ارامنه .... دست بدست گرديد نهايتا به نام منطقه « ثلاث » تحت حكومت توافقي محمد سعيد مرزه ( سرشيو ) – سيف الله خان مظفرالسلطنه ( سقز ) – و عبدالله بيگ ( مكري ) قرار گرفت . اهالي كه نياز به آرامش داشتند به اين وضعيت تن داده و در واقع در واگذاري دو سوم منطقه به كردهاي مهاجم هيچ اختياري از خود نداشتند . چراكه قواي روس و انگليس و دولت مركزي ايران هر يك بنا بر مصالحي خواهان چنين وضعيتي بودند و عملا از اكراد در اين اشغالگري ها حمايت مي نمودند . و دولت عثماني در اين تاريخ عملا از هم پاشيده بود . حبيب الله خان تيكلو – عبدالقادر خان تيكلو – آقا صالح رنگه ريژان ( كه در زمان رضا خان نام سلطان پناه را براي خود انتخاب نمود و از نزديكان وي گرديد ) و رستم خان از عشاير كرد هر يك به والي گري منطقه اي انتخاب شدند . براي خريدن مقام پرداخت پنجاه الي صد تومان به كنسول گري ها كافي بود و براي كساني كه داراي چندين سوار مسلح از خدا بي خبر بودند تهيه اين مقدار وجه ابدا مشكلي نداشت .
هنوز چيزي از اين انتصابات نگذشته بود كه خبر رسيد اسماعيل آقا سميتگو سردار ارشد قارداغلي را شكست داده و خوي – سلماس – اروميه و تمامي توابع را تصرف نموده و به سوي ايالات ثلاث در حركت است . دولت مركزي ملك زاده نامي را با هزار ژاندارم و توپ و قورخانه براي حفظ منطقه ثلاث روانه نمود اما ملك زاده به جاي انجام ماموريت به عيش و عشرت نشست و سميتگو در عرض بيست و چهار ساعت سويوق بولاق را تصرف و علاوه بر قتل افراد بومي بسياري هفتصد ژاندارم را نيز اعدام نمود و سپس حمزه آقا مامش را حاكم سويوق بولاق نموده و خود به چهريق مراجعت نمود .
حاج زمان خان كه خود را براي اين مسند مستحق تر ميدانست به سقز و بانه رفته و از ميان ايلات و اقوام خود دهها فرد داوطلب را جمع آوري نموده و به بهانه حفظ سقز از تعدي سميتگو ، شهاب السلطان والي وقت سقز را ساقط و بعد نامه اي به سميتگو نوشت و اعلام فرمانبرداري از وي را نمود و سميتگو نيز والي گري سقز را به وي داد !
حال و روز مردمان منطقه ثلاث را در چنين شرايطي ميتوان تصور نمود كه چه روزهاي سختي را مي گذراندند . هر خانه موظف به تامين و تهيه محل خواب و خورد و خوراك ده الي بيست سوار كرد بود كه تهيه علوفه اسب و قاطر آنان نير علاوه بر اين بود . عليرغم اينكه در اين تاريخ حكومت مركزي به نام پهلوي در تهران به ظاهر تثبيت شده بود اما اين رژيم بيش از بيش دست متعديان كرد و ارمني را در منطقه باز گذاشته بود و چه بسا خود زمينه ساز اصلي كشتار مردم آن ديار بود . چرا كه بعد ها با افشاي اسناد محرمانه دولتي اين مسئله بر ملا شد كه دولت پهلوي در ميان برنامه هاي بلند مدت خود حايل قرار دادان يك منطقه كرد نشين با مرز تركيه در غرب و شمالغرب كشور و نيز يك منطقه ارمني نشين در مرز با روسيه و منطقه شمالغرب و شمال كشور را در سر مي پروراند و براي اجراي آن از هيچ چيز فرو گذار نبود . سويوق بولاق در گير چنين سرنوشت شومي ميشود . بايزيد آقا و كاك الله كرد كه نام خود را به « خادم پهلوي » تغيير داده اند هر شب با هفتاد سوار به غارت منازل و مغازه و انبار و طويله هاي سويوق بولاق هجوم مي آورد و هر شب به سلامت به پناهگاه خود بر مي گردد . اهالي بومي كلا خلع سلاح شده اند و همه امور شهر به ژاندارم هاي شاهي باز گذارده شده است !! روستا هاي قالا جيني – درگاه سليمان – خيدر – حسن سارالان – تالا جار – تاخت – قيز آباد – گول باغي – ليلان – گول تپه – كهريزه – طاطايي – صاحب – قارقار – كرفتو –حماميان – ساراي – گيسلان – خورخوره – رحيم خان – سليمان كندي – زرزرا – چوپلو ...... چنان تاراج گرديدند كه اگر كسي هم از اهالي زنده مانده بود با مهاجرت به نقاط ديگر عملا روستا ها خالي از سكنه گرديدند و برخي از آنها امروزه كاملا محو گرديده اند .
در ادامه سياستهاي جابجايي مرزها با جابجايي اقوام رضا خاني بود كه در تاريخ 8/8/1308 اسماعيل خان بهادر بعنوان حاكم سويوق بولاق به همراه حسن خان معين مامور مذاكره با مقامات ترك در ايگدير گرديد . در تاريخ 23/2/1309 كلنل لورنس انگليسي در سويوق بولاق مشاهده ميشود . ( راپورت نمره 102 – اسناد ملي ) . در تاريخ 3/11/1306 اخباري در رابطه با اتحاد ارامنه واكراد بر عليه ترك ها بدست ميرسد كه مركز اين اتحاد سويوق بولاق است . ( اسناد ملي – ن ) . در تاريخ 11/ 10 / 1306 دكتر ظهرابيان مبلغ نامي اتحاد اكراد و ارامنه در سويوق بولاق فعاليت مي كند . ( اسناد ملي . ك – 1421 ) . در تاريخ 6 / 11 / 1306 --- 9 نفر از مبلغين اتحاد ارامنه و كرد با نقشه كردستان بزرگ و ارمنستان بزرگ در سويوق بولاق دستگير و به موطن اصلي مراجعت داده ميشوند !! ( اسناد ملي – ن – 122002) .
با اين اوصاف سياست هاي ديكته شده انگليسي براي پهلوي در راستاي محو كامل ترك هاي مسلمان از روي زمين تا آخرين نفر ، جامهء عمل پوشيده است وقتي كه امروزه در نقشه ها و آمار هاي رسمي كشوري ( مهاباد ) را به جاي ( ساوجبلاغ ) نوشته مي بينيم و از نفوس آماري سال 1300 ه . ق . در برابر 2500 سكنه ترك سويوق بولاق و جمعيت كوچنده كرد موصل و سايمانيه به تعداد متغير 3 هزار نفر ، امروزه مهاباد به منطقه كرد نشين مطلق معرفي مي گردد .
جابجايي اقوام و ملتها در طول تاريخ بصورت امري اجتناب ناپذير همواره در جريان بوده و هست . اما آنچه كه بر سر آذربايجان و آذربايجاني در طول دويست سال اخير بويژه آمده است از يك واقعه تاريخي به يك فاجعه تاريخي تبديل گرديه است . اگر امروزه پر جمعيت ترين ديازپوراي جهان را بعد از قوم يهود آذربايجانيهاي مهاجر دارند ، بايد كه ريشه را در چنين حيله هاي سياسي جست . آيا تاريخ هنوز در تكرار است ؟
زهره وفايي

زينت ننه

«« زينت ننه »»

« اوشاقلار سئوگي ني هر نه دن تئز باشا دوشرلر » سوزونه اوره ك دن اينانيرام . بئله بير سئوگي ني ديل ده يوخ ، تكجه اللرله دويماق اولور . منيم ده اوشاقليق عالميمده بئله باشا دوشمه لر وارايدي . چئوره م ده اولان سايي سيز باجي – قارداش – بي بي – خالا .... و ديگر تانيش لار دا ، كيم سئوگي ني بيلير و كيم سئوگي له غريبه دير ، ياخشي جا باشا دوشوردوم . آنجاق ياشلي كس لري آرتيق سئويرديم و سئويره م .( نه دنين هئله ده بيلمه ميشه م ! ) اونلاردان بيريسي رحمتليك زينت ننه م اولوردو .ا و ، نه دن بيزلره ننه ساييليردي ، او گونلرده بيلمزديم . منه لازم لي اونون اولماغي دير .
زينت ننه قوجا ياشلي اصيل بير آذربايجان قاديني اولاراق ، گئييم لري – دانيشيق لاري – دورانيش لاري – هر بير كيمسه نين اوره يينه ياتاردي . او ، هئله چوبوق دا چكردي ! بير تانباكي كيسه سي وارايدي و چوبوغونو اونا بورگه لردي . چوبوغونا تانباكي دولدورماغي ، اونو آليشديرماغي ، و داها سونرا ده رين فيكيره گئتمه يي ، سونرالار منه عايد اولدو .
زينت ننه نين عابباس آدلي تكجه بير اوغلو بيزيم كالاغايي فابريكاسيندا چاليشيرميش . او بير گون كوردوستانا كالاغايي آپاريب ، ساتماق مشقينه دوشور . بابام اونا يوخ دئمير . او گئدير و كوردلر الي له اولدورولور . كالاغايي لاري – پوللاري گئدير هئچ ، ميتي ده قايتمايير . اريني گنجه ارمني – مسلمان داعواسيندا ايتيرميش زينت ننه يه ، عابباسين اولومو داها آغير ضربه اولور . او گونلرده « بيمه » يا « ديه » و بو ساياق سوزلر يوخ ايدي . بلكه ده اونلارا هئچ احتياج گورونموردو . نه دن كي بابام زينت ننه ني ائويميزه گئتيريب و اونو ساخلاماغي اوزونه بير بورج كيمي بيله رك ، سون نفسه كيمي بو گوروه داوام ائتدي . و بيزلرسه اونو اصيل بويوك ننه ميزدن سئچمه يه رك ، دايما قوجاغيندا و يا كناريندا بويودوك . دوغروسو اونو اوزوموزه بير بويوك داياق كيمي گوروردوك . آنام بيزلره آجيقلاناندا و يا بير شاپالاق ووراندا زينت ننه اونا باغريب « قولون سينسين ! اوشاغي نه يه دويورسن ؟! » دئيه ردي .
بير گون آنام مني قورخوداراق « باجي نين يئمه ك لرين يئييرسن ، تانري سني جهنمه آپاراجاق دير » دئدي . و من « زينت ننه م قويماز ! » دئديم ! دوغروسو زينت ننه ني تانري دان دا بئله گوجلو بيليرديم .
گونلر سووشدو .. زينت ننه نين بئلي بوكولدو .. قولو قورودو .. گوزو توتولدو ... ان الانسان لفي خسر ... دوغروسو گونو گوندن دالي گئتدي و نهايت وفات ائتدي . آمما ارسيز – ائولادسيز كيمي توپراغا گئتمه دي . او ، سئوگي له اوزونه اون لار ائولاد بئجرتميشدي ... دوغرو دان سئوگي هر ايشه يارارميش !
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
گئچه ن گونلرده پوزغونلوق ( افسردگي ) خسته ليينه گرفتار اولان گنج لرين ساييني بير يئرده اوخويوردوم . يالان دئييل . بو گون گنج لريميز سهل دير بئله آز ياشلي اوشاقلاريميزدا پوزغون دولار . اونلاري بو باره ده هئچ قيناميرام . اونلاري بير ننه باغرينا باسمير . اونا داياق اورمور . سئوگي دن اونا ناغيل لار آچمير . گنج لريميز بو گون تك باشينا دونيادا گئده ن چيركين ليك لرله دويوشمه لي ديلر . الي بوش و حامي سيز ! پوزغون اولماسين نه يله سين ؟ دوغرودان آيا بيزلر اللي ايل بوندان اونجه ده ياشايان آذربايجانلي لار ائولادي دئييليك ؟ آنا سودو ايله – آتا چوره ك ايله قانيميزا ايشله ين سئوگي ني هارادا باسيرميشيق ؟

نقش انگلستان در سركوب قيام هاي مردمي ايران در 1900ـ 1925

نقش انگلستان درسركوب قيامهاي مردمي ايران در 1900- 1925

معروفترين نيروي امپرياليسم سال 1900 كه در برابر امپرياليسم روسيه قد علم نمود امپرياليسم انگلستان است . سردمداران وقت اين كشور ، در حاليكه مناطق وسيعي از آفريقا – هندوستان و آسياي دور را در حيطه مستعمره هاي خود داشتند ، براي حفظ اين مستعمره ها و نيز براي افزودن بر مستعمره هاي خود و نهايتا براي قدرتمند كردن خود در برابر امپرياليسم كهن روسيه و امپرياليسم نوپاي آمريكا همواره در تلاش بودند . تلاش آنها نه تنها در زمينه حدود جغرافيايي و ممالك مورد نظرشان دور ميزد بلكه در محدوده اشخاص و سر سپردگان نيز بي وقفه در جريان بود .
كشور ايران به جهات بسياري مورد طمع انگليس بود . حفظ هندوستان و افغانستان – حفظ ممالك جديد الولاده عراق – كويت – لبنان – مصر – و نيز دست يابي به كشور هاي بلوك شرق اروپا و آسياي ميانه و آسياي دور و نيز بهره گيري از منابع طبيعي و فراوان ايران منجمله نفت و از همه مهم تر سنگر بندي در مقابل امپرياليسم روسيه كه حتي بعد از انقلاب كمونيستي نيز براي انگلستان خطر محسوب ميشد ، از جمله دلايل فوق است .
با اين مقدمه كوتاه ميتوان دليل تاسيس پليس جنوب را در 1910 به خوبي در يافت . در حقيقت شروع كار پليس جنوب شروع اشغال نظامي ايران توسط ارتش انگليس است . و با قرارداد1919 وثوق الدوله با پرسي كاكس انگليسي ايران عملا به مستعمره جديد انگلستان در امد . بدين طريق قواي مسلح – امور ماليه – راه آهن – راههاي شوسه و گمركات ايران را در اختيار خود گرفت . در برابر اين امتيازات وام دو ميليون ليره اي با بهره 7% به ايران داد كه بهره آن از گمركات كسر مي گرديد . هر چند كه اين معاهده به تاييد مجلس نرسيد اما انگلستان با سوء استفاده از اوضاع آشفته داخلي كشور تا سالهاي سال توانست از اين امتيازات تاييد نشده بهره ببرد . در برابر مخالفت مجلس كه اكثر اعضاء ان را افرادي مبارز و وطندوست تشكيل ميدادند ، انگلستان فرمان جديدي را ديكته نمود و آن از ( فرمانبردار ساختن كامل ايران به ياري نمودن هئيت حاكمه در سركوب قيامهاي مردمي و دموكراتيك و بر سر كار آوردن نوكري حلقه بگوش ) تغيير ماهيت داد . در اين راستا با تغيير كابينه وثوق الدوله به كابينه مشيرالدوله گام اول بر داشته شد . اما شعارهاي تند و تيز ضد انگليسي مشيرالدوله هم نتوانست كاري از پيش ببرد و مجلس به كابينه وي راي اعتماد نداد . ژنرال آيرون سايد كه در اين تاريخ فرمانده لشگر انگليس در ايران بود از ميان سه نامزد مورد نظر انگليس ( امير موثق – امير قلاعي و رضاخان ) رضاخان را انتخاب نمود . سپس سرپرستي لشگر قزاق قزوين را به رضا خان داد . در 2 فوريه 1921 نورمان سفير بريتانيا در تهران پيش شاه قاجار رفته و از خطرات هجوم كمونيستها به تهران وي را خبردار و پيشنهاد نمود كه « لشگر قزاق قزوين براي حفظ شاه به تهران بيايد » . در 22 فوريه تهران توسط لشگر قزاق تصرف شد و اين لشگر با پيشواز رسمي اعضاء سفارت بريتانيا در ايران ، وارد تهران شد !!
سيد ضياء الدين مامور تشكيل كابينه گرديد . اولين كار اين كابينه تحت حمايت انگليس ،دادن لقب رسمي سردار سپه به رضاخان بود و سپس بازداشت و دستگيري تمامي مخالفان عقد قرارداد 1919 وثوق الدوله بود . قدم بعدي استخدام رسمي مستشاران انگليسي و آمريكايي در سمت هاي حساس كشوري و لشگري بود . پس از آمدن مستشاران بود كه ضياء الدوله لايجه خروج نيروهاي خارجي را از خاك كشور به مجلس برد كه عمده هدف آن خروج نيروهاي روسي بود . سيد ضياء الدوله گرچه به سفارش انگلستان رضاخان را به سمت وزير جنگ منصوب نموده بود اما در دل از وي واهمه داشت و براي از بين بردن او دست بدامن داشناك ها و ژاندارم هاي قم و سمنان گرديد . اما انگليس مطلع گرديد و كابينه وي را در نود و سومين روز كار از قدرت ساقط و پارلمان را به قوام السلطنه مجددا واگذار نمود . قوام السلطنه تربيت لشگر ايران را كلا به سپاه جنوب واگذاشت و پنهاني در صدد تقويت آمريكا بر آمد . اما انگلستان كه از درخواست وي از آمريكا در خصوص دريافت مقداري وام كم بهره مطلع گرديده بود وي را ساقط و اين بار كابينه را به مشيرالدوله داد . مشيرالدوله در اولين خوش خدمتي 49% از بودجه كشور را به وزارت جنگ داد كه وزير آن رضا خان بود و افراد رده اول آن كلا انگليسي بودند . از اين تاريخ جايگزيني فرماندهان نظامي به جاي والي هاي محلي در مناطق ويژه اي از كشور همانند آذربايجان و مازندران و تركمان و خراسان متداول گرديد . قوام السلطنه با اظهار توبه مجددا بر سر كار آمد و براي ابراز خوش خدمتي بلافاصله امتياز نفت شمال را به شركت ب . پ . ( بنزين پارس ) كه وابسته تام انگلستان بود ، داد . وي در اين بذل و بخشش 150 هزار دلار پاداش دريافت نمود . در 18 نوامبر همان سال ميلسبو به تهران آمد و به رضاخان و تيمورتاش و داور كمك نمود تا حزبي به نام تجدد راه اندازي كنند . البته در اين تاريخ احزاب مختلفي مرتبا تشكيل مي يافتند كه اكثريت قريب به اتفاق احزاب راست از سوي بريتانيا حمايت و ساپورت ميشدند . يك ماه بعد كابينه مستوفي الممالك بر روي كار آمد . افزايش ماليات مرزهاي شوروي به سه برابر گمركات عادي از مصوبات وي بود . كار انتخابات براي مجلس پنجم يكسال تمام بدرازا كشيد . بورژوواهاي دولتي و محلي – فئودال هاي نامدار – ملاكان پرمايه براي جلب توجه انگلستان و براي بدست آوردن كرسي هاي بيشتر در مجلس هر راهي را مي آزمودند . بانك شاهنشاهي در تبليغ كانديداتوري افراد مورد تاييد بريتانيا و رضا خان نهايت تبليغ را مي نمود . نهايتا در 21 ژوئن 1923 مجلس پنجم تشكيل يافت . اولين كار مجلس فرستادن احمد شاه قاجار براي استراحت اجباري به خارج از كشور بود !! و دومين كار مجلس سركوب خونين ميتينگ و تظاهرات مردم تهران در اوت 1923 بود . مردم در يافته بودند كه زمزمه جمهوري خواهي به نداي تغيير سلطنت تغيير يافته است و از اين رو بر عليه سياستهاي استعماري انگليس و رضاخان به تطاهرات پرداختند .
برنامه ريزيهاي انگليس در خلع يد از قاجار و سپردن قدرت به رضا خان اين بار در روزنامه ها – احزاب – ميتينگ ها و تلگرام ها نمايان گرديد . كمك هاي مالي بيدريغ به روزنامه هايي چون شفق سرخ – و احزابي چون تجدد و اصلاح طلبان – پخش چاي و غذاي مجاني در ميان تظاهر كنندگان – از زمره اين فعاليتها بود . اولين مجسمه رضاخان در پادگان ارتش تبريز بر پا شد . تلگرامهايي پي در پي به مجلس مي آمد كه در آنها خواستار خلع يد قاجار و سردمداري رضاخان مي گرديدند !! در 28 مارس 1924 رضا خان سفر دو روزه اي به قم نمود و در مراجعت اظهار نمود : هم ميهنان ! همانگونه كه در عمل ثابت گرديده است شخصيت هاي دولتي هيچگاه نبايد مخالف با افكار جامعه باشند . دولت كنوني تا امروز مانع ابراز احساسات ملي در هيچ گوشه از كشور نگرديده است (!!)هنگامي كه من در قم با نمايندگان روحانيون عاليمقام ديدار و با انان در باره اوضاع كنوني كشور تبادل نظر كردم همه ما سرانجام به اين نتيجه رسيديم كه بايد به همه مردم گوشزد كنيم تا از شعار جمهوريخواهي دست بردارند و همه نيرو و تلاش خود را صرف از ميان برداشتن موانعي كنند كه در راه اصلاحات و پيشرفت كشور قرار دارد از يكايك مردم بخواهيم كه با من همكاري و در راه اجراي هدف مقدس فوق و تحكيم دين و استقلال و تشكيل دولت ملي استوار مرا ياري كنند . از اين رو از همه ميهن پرستان واقعي مي خواهم كه از انديشه جمهوري خواهي دست كشيده و با من براي رسيدن به اين هدف ها كه همگي در درك انها همفكر هستيم متحد شوند (!!).
البته هيچگاه مشخص نگرديد كه نظر علماي قم از دوام سلطنت ، در باره سلسله قاجار بود يا سلسله پهلوي اما آنچه كه از اين مفاد بر مي آيد هدف عمده رضاخان در مراجعت به قم بي اعتبار نمودن نمايندگان عالمي بود كه از گوشه و كنار كشور در مجلس حضور داشتند و عملا در برابر رضاخان بودند . در كنار اعتراض هاي فراوان به اين سخنان و به اين هدف شوم ، بريتانيا بلافاصله رضاخان را به سفارت خود در تهران فرا خواند و در ديداري كه با هوارد – رايزن سياسي سفارت داشت به او تكليف شد كه استعفا نامه به مجلس بنويسد . صبح فردا رضاحان استعفا نامه را نوشت و خود با خيال جمع عازم بومهن در 40 كيلومتري تهران گرديد . اين استعفا نامه دو روز بيشتر دوام نياورد چرا كه فرماندهان نظامي دست نشانده انگليس – فئودال ها – وزراء – نمايندگان ....تحت حمايت انگليس يكپارچه از مجلس خواستار بر گرداندن رضاخان شدند و در 8 آوريل كابينه رضاخان با 96% راي اعتماد بر سر كار آمد !
جبهه بندي آشكار ميان انگلستان + رضاخان + سرمايه دارها + فئودالها بر عليه حركات آزاديخواهي مردم بوجود آمد . پيروزي از آن كداميك بود ، مشخص مي نمود . انگلستان پس از سالها برنامه ريزي اكنون به خط پايان پيروزي رسيده بود . تنها به جرقه اي كوچك نياز بود . اين جرقه در تهران با پيدا شدن چشمه اي معجزه آسا كه با نوشيدن آب آن هر مريضي شفا مي يافت ، زده شد . ايمبري ، كنسول آمريكا براي ديدار از اين چشمه به محل رفت . مردم عوام با ديدن يك غير مسلمان در كنار چشمه مقدس به وي هجوم آورده و در زير مشت و لگد وي را به هلاكت مي رسانند !رضاخان بلافاصله اعلام حكومت نظامي در سراسر كشور را مي نمايد . تمامي دموكرات ها – كمونيستها – روشنفكران – روزنامه نگاران – نويسندگان و در كل تمامي كسان و تشكيلاتهايي كه به نحوي از انحا در برابر اهداف امپرياليستي انگليس صف بسته بودند در طول اين حكومت نظامي بازداشت و بدون دادگاه به جوخه هاي اعدام سپرده ميشوند و يا ترور و يا كشته مي گردند . هيچكس از خشم انگليس و انتقام رضاخان در امان نبود .
در 8 ژوئن 1945 رضاخان راهي آذربايجان ميشود تا شاهكار هاي خود را به عينه ببيند . از تبريز – خوي – اردبيل – سلماس ديدار مي كند و امير طهماسبي را با خود به تهران مي برد . امور مالي كشور كلا به ميلسپو مستشار آمريكايي داده شده است . بلافاصله شاه قاجار پيغامي از طريق سفارت انگليس مي فرستد كه مي خواهد به كشور بر گردد . رضاخان مي داند كه موضوع باج جديدي در ميان است . حمل كالا از مناطق بين النهرين آزاد و بدون هزينه گمركي و بازرسي اعلام مي گردد . روزنامه هاي بريتانيا از اين تاريخ نام رضاخان را « اعليحضرت » قيد مي نمايند !
در 31 اكتبر 1925 مجلس پنجم رسما از قاجار خلع يد نموده و سلطنت را به رضا خان داد . نام پهلوي از اين تاريخ به بعد بدنبال نام رضاخان مي آيد . انگليس اولين دولتي است كه بلافاصله سلطنت رضا خان را به رسميت مي شناسد . دولت بعدي آمريكاست . بدين طريق فعاليت هاي مزورانه انگلستان به نتيجه دلخواه مي رسد و با استقرار حكومت نظامي و پليسي رضاخاني امنيت در ايران مستولي ميشود . امنيتي كه آنرا كاپيتان نوئل ( رئيس كنفدراسيون جنوب ايران ) چنين توصيف مي كند : بگذار شركت نفت آزادي عمل كمتري داشته باشد و به جاي آن از امنيت بيشتري بر خوردار گرديم كه اين به خودي خود غرامت بسنده اي است .
البته اين پايان سياست گذاريهاي انگليس در ايران نيست چرا كه با القاي سياست ترديد و ترس از خطرات سرخ ( كمونيست ) سياه ( نهضت هاي اسلامي ) و زرد ( تركها ) شالوده سياست خارجي ويژه اي را در رژيم پهلوي بر قرار نمود كه در اين راستا در كنار ضربات مهلكي كه بر بدنه اقتصادي – سياسي – فرهنگي و اجتماعي كشور وارد گرديد توانست سالهاي سال بي وقفه تمامي منابع در آمد و تصميم گيري كشور را در اختيار خود داشته باشد .
حركات آزاديخواهانه اي كه در اين سالها با دسيسه هاي بريتانياي كبير از هم پاشيده شدند عبارتند از : نهضت كلنل محمد تقي خان پسيان در خراسان كه در سپتامبر 1921 در زدو خورد با قواي ارسالي قوام السلطنه كشته شد و نهضت از هم پاشيد . نهضت جنگل كه پس از واگذاري رهبري آن به حيدر خان عم اوغلو دسيسه هاي انگليس در ميرزا كوچك خان اثر گذاشت و در 29 سپتامبر با كشتن حيدر خان عملا نهضت از هم پاشيد و در شروع سال 1922 رضاخان با كمك قواي انگليسي آنها را شكست داد و ميرزا كوچك توسط چريك هاي كرد انگليس به قتل رسيد و پرونده نهضت براي هميشه بسته شد . نهضت شيخ خزعل در خوزستان كه وي بدستور مستقيم انگلستان تسليم رضا خان شد و در زندان وي هم كشته شد . نهضت تركمانان كه با قتل مشكوك و نامعلوم عثمان آخوند ، رهبر نهضت در هم پيچيده شد . نهضت آزاديستان خياباني و نهضت دموكرات هاي آذربايجان و نهضت مشروطه آذربايجان كه خيانت هاي رفته بر آنها از شرح اين مقال خارج است . نهضت دموكرات هاي مردستان كه با ايجاد تفرقه در ميان سران نهضت و قتل يكديگر بطرز فجيعي پايان گرفت . و در كنار اين نهضت هاي شناخته شده قتل و تبعيد و كشتار هزاران فعال ديگر را ميتوان در پرونده خوش خدمتي بريتانيا به مردم ايران در نهضت هاي رهايي بخش و آزاديخواهانه جاي داد .
زهره وفايي
zeynabpasha@issa2000.net
www.zohre-vefayi.blogspot.com